Η ΝΟΣΤΑΛΓΙΑ του Ταρκόφσκι και ενα υπεροχο κειμενο του Β. Ραφαηλίδη :Το γάλα του Παραδείσου: Ο Βασίλης Ραφαηλίδης για τη Νοσταλγία του Αντρέι Ταρκόφσκι αναδημοσιευση απο το Μετά την κρίση -αρχικά απο το Broken Road

Το γάλα του Παραδείσου: Ο Βασίλης Ραφαηλίδης για τη Νοσταλγία του Αντρέι Ταρκόφσκι

Το μεγάλο δυστύχημα δεν είναι ότι πέθανε ο Θεός, αλλά το ότι πεθαίνουν οι μάνες μας

 από το "Λεξικό Ταινιών", εκδόσεις "Αιγόκερως", δεύτερος τόμος

 από τον ιστότοπο Broken Road: Ο Βασίλης Ραφαηλίδης για τη Νοσταλγία του Αντρέι Ταρκόφσκι

Ένα σπουδαίο γραπτό του Β. Ραφαηλίδη, που δεν φθείρεται από το χρόνο

Νόστο έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες τον πόθο της επιστροφής στην πατρίδα. Η νοσταλγία συνεπώς είναι η ψυχολογική κατάσταση που δημιουργεί ο πόθος της επιστροφής στην πατρίδα και κατά προέκταση σε κάθε οικείο χώρο που λειτουργεί σαν “χαμένος παράδεισος” όταν απομακρυνθούμε ή μας απομακρύνουν απ'αυτόν παρά τη θέληση μας.

Η νοσταλγία νοούμενη σαν ψυχολογική κατάσταση είναι μια δυσθυμία και μια βαρυθυμία που εξωτερικεύεται με τη μελαγχολία, που στους ευαίσθητους μπορεί να οδηγήσει και στο θάνατο από “μαράζι”, όπως λέει κυριολεκτώντας ο λαός. Πράγματι, η απομάκρυνση από τον οικείο χώρο είναι ένα “ξερίζωμα” και ο μέτοικος, ένας άνθρωπος “χωρίς ρίζες” που μπορεί να πεθάνει από μαρασμό (μαράζι), όπως ακριβώς και τα ξεριζωμένα φυτά, που κάποιος τα έχει απομακρύνει απ'την αναγκαία για τη ζωή τους γη.

Νοσταλγία είναι ακόμα η μελαγχολική ανάμνηση ευχάριστων καταστάσεων που ξέρεις πως παρήλθαν ανεπιστρεπτί. Τούτη η μεταφορική δεύτερη έννοια της λέξης διαφέρει ελάχιστα απ'την πρώτη. Γιατί πρόκειται και πάλι για ένα ξερίζωμα, που αυτή τη φορά δεν είναι χωρικό αλλά χρονικό και γι'αυτό πολύ πιο πιεστικό, αφού τώρα δεν υπάρχει καμιά δυνατότητα επανόρθωσης: Μπορεί να επιστρέψεις στο χώρο αν εκλείψουν τα αίτια που σε κρατούν μακριά απ'αυτόν, όμως είναι αδύνατο να επιστρέψεις στο χρόνο και να ξαναζήσεις μια κατάσταση που πέρασε. Αυτή η παρωχημένη κατάσταση, στη μνημική λειτουργία, τοποθετείται πάντα σε χώρο, στον οποίο μπορείς βέβαια και να επιστρέψεις, αλλά τούτη η επιστροφή θα γίνει αναγκαστικά σ'έναν καινούργιο χρόνο, το χρόνο του τώρα: Ζούμε πάντα σε χρόνο ενεστώτα. Η ζωή μας σε χρόνους παρωχημένους (αόριστο και παρατατικό) έχει ήδη βιωθεί, έχει γίνει δηλαδή μια νεκρή ιστορία, ενώ η ζωή μας σε χρόνο μέλλοντα δεν έχει ακόμα βιωθεί, και δεν ξέρουμε αν και μέχρι ποιού ορίου θα βιωθεί.

Το μέλλον μας, σαν αξερίζωτα όντα, μπορεί να περιορίζεται στο προσεχές δευτερόλεπτο, κι αυτός είναι ο λόγος που το μέλλον δρα πάντα τρομακτικά: Ο θάνατος μας θα πραγματοποιηθεί σε χρόνο μέλλοντα. Πιο σωστά, θα πραγματοποιηθεί ακριβώς στο σημείο τομής του ενεστώτα με τον μέλλοντα χρόνο. Και ξέρουμε καλά πως κάποτε θα είμαστε και μεις “πρώην άνθρωποι”. Όμως δεν ξέρουμε πότε ακριβώς θα γίνει τούτο το ξερίζωμα που το φοβούμαστε όσο τίποτα. Και γι'αυτό φροντίζουμε να αντικαταστήσουμε τον πραγματικό μέλλοντα χρόνο μ' ένα φανταστικό “αιώνιο παρόν”, όπου δεν μπαίνει πρόβλημα θανάτου, αφού ο θάνατος τελείται πάντα σε χρόνο μέλλοντα.

Το “αιώνιο παρόν” είναι η αιώνια ζωή, δηλαδή μια ζωή έξω από το χρόνο, όπου ο διαχωρισμός σε παρελθόν, παρόν και μέλλον χάνει το νόημα του. Όμως, στους γνήσιους μυστικούς – και οι γνησιότεροι μυστικοί είναι οι Ρώσοι – δεν μπαίνει πρόβλημα του περάσματος μας στην αιωνιότητα, γιατί ήδη ζούμε σ'αυτήν. Για τους μυστικούς, η μετά θάνατον κατάσταση είναι ακριβώς η ίδια με την πριν απ'τη γέννηση μας κατάσταση, και αυτό που ονομάζουμε ζωή είναι ένα εμβόλιμο, ένα θορυβώδες ιντερμέτζο στην αιώνια σιωπή της ατέρμονης αιωνιότητας, που δε χρειάζεται να κάνουμε τίποτα για να την κερδίσουμε γιατί την έχουμε έτσι κι αλλιώς κερδισμένη, πράγμα που δεν θα άρεσε καθόλου στους “θεολόγους” αφού καταργεί τόσο την “ελεύθερη βούληση” που τους χρειάζεται για να εξηγήσουν θεολογικά την έννοια της αμαρτίας, όσο και τον Προστάτη Θεό που αποφασίζει αν είμαστε ή όχι άξιοι της αιωνιότητας. Οι γνήσιοι μυστικοί έχουν μια πολύ διαφορετική απ'τους θεολόγους αντίληψη για τη θεότητα, γιατί δεν περιμένουν τίποτα απ'τον Θεό, εκτός απ'το να είναι και να παραμείνει Αιώνιος, πράγμα που εγγυάται την ύπαρξη της αιωνιότητας, εντός της οποίας η ζωή και ο θάνατος έχουν ακριβώς την ίδια αξία, αφού εντάσσονται στον ίδιο ατέρμονα κύκλο του ατέρμονου χρόνου.

Η δυτική σκέψη είναι ιστορική: όλα αρχίζουν κάπου, κάποτε και όλα τελειώνουν κάπου, κάποτε – και τούτη η εξελικτική πορεία συνεχίζεται στον αιώνα τον άπαντα. Για τη δυτική σκέψη, η αιώνιότητα είναι ο ατέρμων χρόνος που κυλάει προς μια μοναδική κατεύθυνση, όπως τα ποτάμια, ενώ για την ανατολική σκέψη, η έννοια του ιστορικού χρόνου δεν υφίσταται καν, αφού όλα, παρελθόντα, τωρινά και μελλούμενα, τελούνται στον κυκλικό χρόνο της αιωνιότητας.

Η ευθεία είναι το γεωμετρικό σχήμα της αβεβαιότητας και της απροσδιοριστίας: Δεν ξέρεις μέχρι που μπορεί να προεκταθεί μια ευθεία. Ο κύκλος είναι το γεωμετρικό σχήμα της βεβαιότητας και της σταθερότητας: Ξέρεις πως ό,τι υπάρχει εντός του κύκλου είναι καλά προφυλαγμένο μέσα στην κλειστή καμπύλη, που ούτε αρχίζει κάπου ούτε τελειώνει κάπου. Η αρχή και το τέλος της καμπύλης του κύκλου είναι το ίδιο πράγμα και τούτη την αρχή που είναι και τέλος, μπορείς να την τοποθετήσεις σ'όποιο σημείο της περιφέρειας θέλεις.

Ο Θεός λοιπόν έχει το σχήμα του κύκλου: Η αρχή και το τέλος του συμπίπτουν αιωνίως και γι'αυτό είναι Άναρχος (χωρίς αρχή), ενώ “κατοικία” του είναι ολόκληρη η περιφέρεια του κύκλου που περικλείει τα δημιουργήματα του. Απο θεολογική άποψη, και σύμφωνα με τα παραπάνω, νοσταλγία είναι η θλιμμένη αναπόληση της σιγουριάς του χαμένου κύκλου ή του χαμένου Θεού.

Ο ποιητής-ήρωας της ταινίας του Αντρέι Ταρκόφσκι “Νοσταλγία” είναι ένας Ρώσος που εγκατέλειψε την πατρίδα του (δεν ξέρουμε πότε, κι αυτό έχει σημασία για την αναχρονικότητα της ιδέας που αποδεσμεύει το φιλμ), για να αναζητήσει στην Ιταλία τα χνάρια ενός περάσματος από κει, κατά τον 18ο αιώνα ενός άλλου Ρώσου, μουσικού αυτού, που πέθανε από μαράζι, περπατώντας στην ευθεία του δυτικού πολιτισμού και νοσταλγώντας τον κύκλο του ανατολικού πολιτισμού, όπου, ωστόσο, θα επιστρέψει μόνο νεκρός. Το ίδιο ακριβώς θα ήθελε να πάθει και ο ήρωας της ταινίας που είχε την απερισκεψία να εγκαταλείψει τα οικεία κυκλικά πλαίσια αναφοράς του βίου του και να επιχειρήσει μια περιπλάνηση στην ιστορική ευθεία που του επιβάλλει στην Ιταλία η διερμηνέας του.
Πρόκειται για έναν κίνδυνο που τον αντιμετωπίζε, όπως φαίνεται, και ο ίδιος ο Ταρκόφσκι προσωπικά: Θα ήθελε ίσως να εγκαταλείψει την πατρίδα του, αλλά πως να ζήσει μέτοικος στη Δύση τούτος ο μέχρι μυελού οστέων Σλαύος; Θα μπορούσαμε ποτέ να φανταστούμε Παριζιάνο τον Ντοστογιέφσκι και Λονδρέζο τον Γεσένιν; Και πως να φανταστούμε Ρωμαίο τον Ταρκόφσκι, αυτόν τον πνευματικό επίγονο του Ντοστογιέφσκι, που ζει αυτό το σοσιαλιστικό καθεστώς χωρίς να πολυνοιάζεσαι για το σύστημα, αφού στο δικό του μεταφυσικό σύστημα, όλα τα συστήματα είναι ίδια, καθότι ξένα προς την ποιητική και μεταφυσική εσωτερικότητα, που αυτή και μόνον τον ενδιαφέρει:Ένας καλόγερος μπορεί να ζήσει οπουδήποτε, αρκεί να του το επιτρέψουν. Και οι Σοβιετικοί τον θέλουν δικό τους τούτον τον ιδιοφυή κινηματογραφιστή κοσμοκαλόγερο, προκαλώντας έτσι ένα μικρό σκάνδαλο για τον μικρόνοα δυτικό, που δεν θα καταλάβει ίσως ποτέ πως η Σοβιετική Ένωση δεν είναι μόνον η χώρα του Λένιν, αλλά και η χώρα καταγωγής του Ντοστογιέφσκι.

Στη σημερινή Σοβιετική Ένωση (σ.σ.: το κείμενο γράφτηκε το 1983), η Ανατολή και η Δύση συνυπάρχουν πάντα και τούτος ο εναγκαλισμός της Δύσης απ' την Ανατολή είναι που θα εξαφανίσει τελικά την κουρασμένη και γερασμένη Δύση, όπως προφήτεψε ο Νίτσε και απόδειξε ο Σπένγκλερ.
Απομένει να δούμε αν αυτή η νοσταλγία του χαμένου Παραδείσου, η νοσταλγία “του πριν”, η νοσταλγία της μήτρας η νοσταλγία της αρχέγονης μυθικής ρίζας της φιλοσοφικής σκέψης, η νοσταλγία του κύκλου που καθώς έσπασε, έγινε ευθεία, η νοσταλγία του Θεού που τον ενταφίασε οριστικά ο Νίτσε, η νοσταλγία του κομμένου αφαλού που συνεχίζει να στάζει αίμα, όλες αυτές οι νοσταλγίες που συνιστούν τη “Νοσταλγία”, νομιμοποιούνται ή όχι με όρους της νηφάλιας καρτεσιανής σκέψης, στην οποία η Δύση πίστεψε με πάθος, χωρίς ωστόσο να καταφέρει να ξεριζώσει την άλογη βαρβαρότητα, όπως φαίνεται και από εκείνη την εντελώς εκπληκτική σεκάνς για κινηματογραφική ανθολογία – όπου το “σόου” τελείται με υπόκρουση το “Τραγούδι της Χαράς” απ'την Ενάτη Συμφωνία του Μπετόβεν: Τα πρώτα φάλτσα (εξαιτίας της κακής λειτουργίας ενός τεχνικού μέσου, του μαγνητοφώνου) μέτρα της μουσικής εισάγονται με το ταυτόχρονο γαύγισμα ενός λυκόσκυλου. Έγινε, λοιπόν, το “Τραγούδι της Χαράς” ένα τραγούδι για λύκους; Έγινε. Κι αυτό το ξέρουμε όχι μόνο φιλμικά απ'τους οργανωτές του σόου που δεν κατάλαβαν τίποτα για το γιατί τούτης της αυτοπυρπόλησης του τρελού πάνω σ' ένα μνημείο του δυτικού πολιτισμού, αλλά και ιστορικά απ'την αγάπη για τη μουσική των Ναζί, που δεν έπαψαν να τραγουδούν το Τραγούδι της Χαράς, ανάβοντας τους φούρνους του Άουσβιτς, έτσι για να περνάει η ώρα “πολιτισμένα”, αλλά και για να μην ακούγονται οι οιμωγές όσων έγιναν κάρβουνο στο φούρνο της ιστορίας που συνεχίζει πάντα να παράγει πολιτιστικά προϊόντα καίγοντας ανθρώπους.

Ωστόσο, πρέπει να 'μαστε αισιόδοξοι όσο υπάρχουν άνθρωποι που θα προσπαθούν να κρατήσουν αναμένο το κερί πάνω απ' τα αχνίζοντα βαλτόνερα της Ιστορίας, που οι αποκτηνωμένοι αστοί τα μετέτρεψαν σε ιαματικά λουτρά, προσπαθώντας να επαναλάβουν για ιατρικούς λόγους, το παλιό μυθικό θαύμα της Αγίας Αικατερίνης, που εκείνη όμως δεν το έκανε για να σώσει τον εαυτό της αλλά τον κόσμο. Δεν τα κατάφερε, όπως δεν τα κατάφεραν κι όλοι οι ποιητές, κι όπως δεν πρόκειται να τα καταφέρει ούτε ο Ταρκόφσκι, ο μέγιστος των κινηματογραφικών ποιητών.

Όμως, τουλάχιστον αυτοί, οι μάγοι-ποιητές, επιμένουν να κρατούν αναμμένο το κερί τους και να πορεύονται με το λιγοστό φως του μέσα στα σκοτάδια ενός πολιτισμού, όπου οι τρελοί φαντάζουν πια σαν οι έσχατοι των γνωστικών. Γιατί ο χαμένος Παράδεισος για τον τρελό δεν είναι πρόβλημα νοσταλγίας, όπως για τον ποιητή. Είναι ο φανταστικός και προνομιακός χώρος ιδιωτικής χρήσεων Παραδείσου, όπου η σωτηρία έχει τελεστεί ερήμην του πολιτισμού, αλλά και εξαιτίας του πολιτισμού. Δεν τρελένεται κανείς γιατί το θέλει (πολλοί που θα ήθελαν να φέρουν την ταμπέλα του “καλλιτέχνη” το επιδιώκουν αλλά μόνο γελοίο θέαμα προσφέρουν), αλλά γιατί λειτουργεί αυτόματα η ασφαλιστική δικλίδα του εγκλωβισμού στον κύκλο, αυτή τη φορά της τρέλας, την προηγούμενη φορά της ποίησης. Ο ποιητής και ο τρελός της ταινίας συνεννοούνται γιατί είναι αδέλφια ομογάλακτα: Ήπιαν το ίδιο γάλα του πολιτισμού αλλά κάποιος πέταξε δηλητήριο στην κούπα.

Αξίζει να σημειωθεί πως τούτο το έγκλημα έγινε στη Δύση, πολύ κοντά στη Ρώμη, το σωτήριον φιλμικό έτος 1983, χρονιά που γυρίστηκε τούτη η ταινία, αφιερωμένη απ'το σκηνοθέτη στη μνήμη της μάνας του, Ίσως γιατί το δικό της γάλα ήταν το γνήσιο γάλα του Παραδείσου. 

Το μεγάλο δυστύχημα, φαίνεται να λέει ο Ταρκόφσκι, δεν είναι ότι πέθανε ο Θεός, αλλά το ότι πεθαίνουν οι μάνες μας. Και τούτη η απώλεια είναι η απώλεια της ρίζας, και η απώλεια της ρίζας δημιουργεί τη νοσταλγία για την ανέφικτη επιστροφή στην κοιτίδα. Ο Παράδεισος έχει χαθεί για πάντα και για όλους. Δουλειά των ποιητών είναι να μας θυμίζουν τούτη τη μεγάλη απώλεια. Κι ο Ταρκόφσκι είναι ένας πολύ μεγάλος ποιητής.

 
Για τον Αντρέι Ταρκόφσκι, στον ιστότοπο Μετά την Κρίση

 
Ο κατά Ταρκόφσκι Αντρέϊ Ρουμπλιόφ: Αγιογράφος του Μεσαίωνα ή Βόρειος Αναγεννησιακός;
     
 
Ίκαρος Μπαμπασάκης - Ο Αντρέι Ταρκόφσκι ήξερε τον Χρόνο να σμιλεύει 

 aftercrisis : Την επιλογή του εξαιρετικού κειμένου του Βασίλη Ραφαηλίδη και την δημοσίευση, την οφείλουμε στον ιστότοπο Broken Road και στον Άκη Καπράνο, τον οποίο και ευχαριστούμε.
http://akiskapranos.blogspot.gr/2010/10/blog-post_30.html

Νεωτερικότητα και χρόνος

Νεωτερικότητα και χρόνος

Η νεωτερική κοινωνία ήταν (και είναι ακόμα σε μεγάλο βαθμό) μια ‘’έντυπη’’ κοινωνία, μια κοινωνία όπου εμφανίζεται και κυριαρχεί η τυπογραφία, η εφημερίδα’’ (αυτή η «νεώτερη καθημερινή προσευχή» με τα

tvxs.gr

τέσσερα αρθρα για τον Χρόνο

Τρεις τύποι κοινωνιών, τρεις αντιλήψεις του χρόνου

tvxs.gr

Η τωρινή, παροντική, αγχωτική αίσθηση του χρόνου δεν υπήρξε “χρονικά” αμετάβλητη. Την προνεωτερική ‘’παραδοσιακή‘’ κοινωνία χαρακτήριζε η κυκλική, αντιστρεπτή αίσθηση του...

• 
  

  Petros Theodoridis http://tvxs.gr/news/egrapsan-eipan/erotas-kai-xronos

  

  Έρωτας και Χρόνος

  tvxs.gr

  Ποιος είναι ο χρόνος του Έρωτα; Για το φιλόσοφο του μεσοπολέμου Δημήτρη Καπετανά... 
• 

  Petros Theodoridis http://tvxs.gr/news/egrapsan-eipan/neoterikotita-kai-xronos

  

  Νεωτερικότητα και χρόνος

  tvxs.gr

  Η νεωτερική κοινωνία ήταν (και είναι ακόμα σε μεγάλο βαθμό) μια ‘’έντυπη’’ κοινω... Δείτε περισσότερα

  
  

  Petros Theodoridis http://tvxs.gr/.../i-metaneoteriki-koinonia-kai-o...

  

  Η (μετα)νεωτερική κοινωνία και ο συρρικνωμένος χρόνος

  tvxs.gr

  «Και στο μεταξύ, ο χρόνος συνεχίζει το πανάρχαιο έργο του να κάνει τους πάντες ν... Δείτε περισσότερα

Τρεις τύποι κοινωνιών, τρεις αντιλήψεις του χρόνου tvxs.gr

Τρεις τύποι κοινωνιών, τρεις αντιλήψεις του χρόνου

tvxs.gr

Η τωρινή, παροντική, αγχωτική αίσθηση του χρόνου δεν υπήρξε “χρονικά” αμετάβλητη. Την προνεωτερική ‘’παραδοσιακή‘’ κοινωνία χαρακτήριζε η κυκλική, αντιστρεπτή αίσθηση του...

Η τωρινή, παροντική, αγχωτική αίσθηση του χρόνου δεν υπήρξε “χρονικά” αμετάβλητη. Την προνεωτερική ‘’παραδοσιακή‘’ κοινωνία χαρακτήριζε η κυκλική, αντιστρεπτή αίσθηση του χρόνου ενώ στη νεωτερικότητα, ο χρόνος συνδέθηκε με τον ωροδείκτη και τον λεπτοδείκτη, μετατράπηκε σε αφαιρετικό, “άδειο” ομοιογενή χρόνο που μετριέται με το ρολόι και το ημερολόγιο.

Παραδοσιακή κοινωνία

Στην παραδοσιακή κοινωνία κυρίαρχη μορφή οργάνωσης υπήρξε η κοινότητα. Χαρακτηριστικό της η εσωστρέφεια. Στην παραδοσιακή κοινωνία η επικοινωνία γινόταν κυρίως προφορικά. Όταν επικοινωνώ προφορικά βλέπω τον συν-ομιλητή μου στον ίδιο χώρο. Βρίσκομαι μαζί του στον ίδιο χρόνο. Στην παραδοσιακή -προφορική κοινωνία χώρος και χρόνος ταυτιζόταν.

Ο τύπος ανθρώπου που κυριαρχεί είναι ο "παραδοσιακά κατευθυνόμενος" άνθρωπος αυτός δηλαδή που θεωρεί σωστό να εξακολουθεί να πράττει ό,τι έπραττε ο πατέρας του και ο παππούς του.

Όσο και αν φαίνεται οξύμωρο, η παραδοσιακή κοινωνία, αγνοούσε την παράδοση ως έννοια, καθώς βρισκόταν ήδη εντός της.

Οι ορίζοντες του κόσμου της, οι ίδιες οι κοινωνικές συνθήκες έπειθαν τον παραδοσιακό άνθρωπο ότι το μέλλον θα είναι όμοιο με το παρόν. Για τον προνεωτερικό άνθρωπο η δοθείσα, προφανής, αναλλοίωτη φύση της θέσης του ανθρώπου, στην αλυσίδα της ύπαρξης, υπέβαλλε την κατανόηση του κόσμου ως εκπλήρωση μιας θεϊκής πρόθεσης

Η περί χρόνου αντίληψη στις παραδοσιακές κοινωνίες ήταν η κυκλική: η ιστορία επαναλαμβάνεται. Στην παραδοσιακή κοινωνία ο χρόνος παρέμενε ’’αντιστρεπτός’’, ώστε να προσιδιάζει στον αγροτικό τρόπο παραγωγής, την επιστροφή του αγρότη στη γη σύμφωνα με τον ρυθμό των εποχών. 

«Ο μεσαιωνικός χρόνος» -σύμφωνα με τον Jacques le Goff- είναι καταρχήν χρόνος της μακράς διάρκειας, χρόνος των αναμονών και της υπομονής, των καθυστερήσεων, της αντίστασης στην αλλαγή».

Ο αγροτικός χρόνος είναι φυσικός χρόνος. Οι μεγάλες διαιρέσεις είναι η μέρα, η νύχτα και οι εποχές.

Διπλά στον αγροτικό χρόνο επιβάλλονται και άλλοι κοινωνικού χρόνοι: ο αρχοντικός και ο κληρικός. Ο αρχοντικός χρόνος είναι κατ’ αρχήν στρατιωτικός: «Ο στρατιωτικός χρόνος συνδέεται άμεσα με τον φυσικό χρόνο. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις δεν αρχίζουν πριν από το καλοκαίρι και τελειώνουν μαζί του. Μόλις περάσουν οι τρεις μήνες της στρατιωτικής υπηρεσίας τα φεουδαρχικά στρατεύματα διαλύονται».

Ο μεσαιωνικός κλήρος κυρίως είναι ο κύριος των δεικτών του χρόνου. Οι καμπάνες σημαίνουν τον μεσαιωνικό χρόνο για «να μπορούν να πληροφορούν για την ώρα αλλά και να θυμίζουν στους ανθρώπους ότι είναι θνητοί και να φέρνουν στο μυαλό τους την ανάσταση νεκρών και την Έσχατη κρίση».

Νεωτερική κοινωνία και αφηρημένος χρόνος: το ρολόι 

Το δεύτερο παράδειγμα είναι οι νεωτερικές κοινωνίες. Στη νεωτερικότητα κυριαρχεί ο έντυπος γραπτός λόγος: το βιβλίο, η εφημερίδα. Γίνεται δυνατή η επικοινωνία με ανθρώπους που βρίσκονται σε άλλο τόπο και σε άλλο χρόνο, διασπάται δηλαδή η προηγούμενη -"παραδοσιακή"- ενότητα χώρου και χρόνου που οφειλόταν στην κατά κύριο λόγο προφορική επικοινωνία.

 Η νεωτερική κοινωνία απαιτεί από τους ανθρώπους να είναι "συμβατοί" και "ομοιογενείς" ώστε να προσαρμόζονται στις απαιτήσεις της έντονης κοινωνικής κινητικότητας.

Η νεωτερικότητα έτσι αποτελούσε (και αποτελεί) και μια επιπεδοχώρα όπου «όλα τα πράγματα, παρουσιάζουν στο βλέμμα μας την ίδια σχεδόν εμφάνιση, δηλαδή μιας ευθείας γραμμής».

Η νεωτερικότητα είναι η εποχή του ρολογιού: και γύρω στα τέλη του 16ου αιώνα, οι περισσότερες αγγλικές ενορίες είχαν από ένα ρολόι που σήμαινε δυνατά τις ώρες. Κατά την δεκαετία του 1790 στη Δυτική Ευρώπη, τα ρολόγια χεριού και τοίχου ήταν πολύ διαδομένα και άρχισαν να τα θεωρούν περισσότερο αντικείμενα πρώτης ανάγκης παρά είδη πολυτελείας. Ένα ρολόι τοίχου ή χεριού δεν ήταν μόνο κάτι χρήσιμο αλλά και κάτι που έδινε κύρος στον κάτοχό του.

Με το ρολόι ο χρόνος μετριέται πλέον μέσω των διαστημάτων που διανύει ο δείκτης. Έτσι ολοκληρώνεται «η αντικατάσταση του "οργανικού" χρόνου της άμεσης εμπειρίας από τον αφηρημένο μαθηματικό χρόνο, που μετριόταν με τις μονάδες μιας βαθμονομημένης κλίμακας».

Προοδευτικά η νεωτερικότητα συνοδεύτηκε από μια νέα αντίληψη του χρόνου ως προόδου. Αν χαρακτηριστική της παραδοσιακής αντίληψης ήταν η αξεδιάλυτη συνύφανση παρελθόντος και μέλλοντος, στη νεώτερη κατανόηση του χρόνου παρελθόν, παρόν και μέλλον σαφώς διαχωρίζονται, ως τμήματα μιας διαδοχικής προοδευτικής ανέλιξης. Επιπλέον ο νέος ομοιογενής, άδειος χρόνος εννοήθηκε ως χρόνος πραγμάτων, εμπορευμάτων πού παράγονται ομοιόμορφα, σε σειρές. Το άδειασμα όμως του χρόνου (και του χώρου) από το νόημα πού είχαν στην παραδοσιακή κοινωνία βιώθηκε(και βιώνεται) ως διαδικασία βίαιη και καταστροφική του κοινωνικού δεσμού
 προκαλεί συναισθήματα ανασφάλειας και άγχους.

Μετανεωτερικός Χρόνος 

Το τρίτο παράδειγμα κοινωνίας αφορά στη σύγχρονη, μετανεωτερική κοινωνία που αποτελεί συνέχεια και εμβάθυνση και επιτάχυνση της νεωτερικότητας, σε βαθμό εξαΰλωσης, όπου κάθε τι το σταθερό -όπως έλεγε κάποτε ο Μαρξ- «εξαχνώνεται». Σήμερα «κάθε επίτευγμα δεν είναι παρά ένα ωχρό αντίτυπο του πρωτοτύπου. Το "σήμερα" δεν είναι παρά ένα ατελέστατο προμήνυμα του αύριο, η υποδεέστερη, παραμορφωμένη αντανάκλαση του. Αυτό που συμβαίνει ακυρώνεται προκαταβολικά από αυτό που θα συμβεί».

Ό,τι χαρακτηρίζει τη σύγχρονη εποχή -γράφει ο Z. Bauman- είναι η «αδυνατότητα να παραμείνεις στη θέση σου». Δεν επιλέγεις να είσαι σε κίνηση. «Τίθεσαι σε κίνηση[…] Το να είσαι διαρκώς σε κίνηση σημαίνει να μην ανήκεις πουθενά».

Την εποχή μας την χαρακτηρίζει η παροντική αίσθηση του χρόνου και η κοινωνική αμνησία. «Έχουμε πια να κάνουμε με ένα παρελθόν λησμονημένο η υπερβολικά μνημονευόμενο, μ’ ένα μέλλον που είτε έχει σχεδόν εξαφανιστεί από τον ορίζοντα ή είναι πρώτα και κύρια απειλητικό, μ’ ένα παρόν που είτε αναλώνεται αδιάκοπα στην αμεσότητα της στιγμής ή είναι σχεδόν στατικό κι ατέρμονο, σχεδόν αιώνιο».

H πρόσφατη ταινία «Σε Λάθος Χρόνο»

 (Locke, 2013, σκηνοθεσία–σενάριο Στίβεν Νάιτ) αναδεικνύει την τωρινή αίσθηση του εξατμιζόμενου χρόνου. Κάποιος ξεκινά με μια δουλειά και οικογένεια και στο τέλος του ταξιδιού δεν του έχει μείνει τίποτα -κι όλα αυτά σε «πραγματικό χρόνο». Ένας επιβλέπων μηχανικός οδηγεί το αυτοκίνητο του και ταυτόχρονα απαντά σε τηλεφωνικές κλήσεις και τηλεφωνεί: είναι πατέρας δυο παιδιών, είναι βράδυ, παραμονή ενός σημαντικού ματς, τα παιδιά του τον περιμένουν μαζί με την γυναίκα του για να δουν την αγαπημένη του ομάδα αλλά αυτός δεν μπορεί να είναι μαζί τους. Πηγαίνει σε άλλη πόλη, όπου θα γεννήσει το… παιδί του μια άλλη γυναίκα με την όποια έκανε έρωτα μόνο μια φορά. Ταυτόχρονα θα χάσει την δουλειά του.

Την άλλη μέρα πρόκειται να γίνει μια μεγάλη ροή σκυροδέματος για να μπουν τα θεμέλια ενός ουρανοξύστη και αυτός δεν θα είναι εκεί, θα δίνει τηλεφωνικά οδηγίες στον μισομεθυσμένο βοηθό του, το αφεντικό του θα τον απολύσει κατόπιν οδηγιών των μεγάλων αφεντικών από το Σικάγο ενώ η γυναίκα του -στην όποια θα έχει πει τα ..νέα- ξερνά ακατάπαυστα στην τουαλέτα και του λέει να μην ξαναπατήσει σπίτι, ενώ, η άλλη γυναίκα του λέει να κάνει γρήγορα για να την προλάβει στην γέννα -αλλά δεν μπορεί να υπερβεί το όριο ταχύτητας-, τα παιδιά του λένε για τα γκολ και παραπονούνται που δεν είναι μαζί τους να δει το ματς, ενώ ο ίδιος μιλά με το φάντασμα του πατέρα του. Ο πατέρας του δεν τον είχε αναγνωρίσει όταν είχε γεννηθεί κι αυτός τώρα τρέχει να φτιάξει τα πράγματα και να επανορθώσει: είναι εργοδηγός, μηχανικός σκυροδέματος σε μια ρευστή -εν κινήσει- υπερνεωτερικότητα.

Μοναχικός σα λύκος εν μέσω μιας σολιψιστικής φευγαλέας πραγματικότητας που την βλέπει να τρεμοσβήνει όπως τα φωτά των άλλων αυτοκίνητων ενώ είναι εν κινήσει, ενώ τα φαντάσματα του Υπερεγώ τον καλούν επιτακτικά να φτιάξει τα πράγματα, να θέσει θεμέλια από μπετόν. Μια ταινία για τους εαυτούς μας σήμερα, στην ρευστή υπερνεωτερικότητα. «Όταν ξεκίνησα πριν δυο ώρες –μονολογεί στο τέλος ο μοναδικός ηθοποιός της ταινίας– είχα σπίτι, δουλεία και οικογένεια τώρα έχω μόνο τον εαυτό μου και το αμάξι» και τον ρευστό χρόνο του παρόντος. 

¹ βλ Eric Hobsbawm: Introduction: Inventing Tradition in Eric Hobsbawm and Terence Ranger [ed] The Invention of Tradition, Cambridge University Press London (1983) 1984 p. 2.
2 Για την αντίληψη της αλυσίδας της ύπαρξης που ήταν κυρίαρχη στη μεσαιωνική δύση βλ. το περίφημο Α. Lovejoy, The Great chain of being, Cambridge, Harvard University Press (1936) 1964.
3 Ζygmunt Bauman, Η Μετανωτερικότητα και τα δεινά της, μτφ. Γιώργος Ίκαρος Μπαμπασάκης, εκδ. Ψυχογιός, Αθήνα 1992, σ. 230.
4 Jacques le Goff, Ο πολιτισμός της μεσαιωνικής δύσης, μτφ. Ρίκα Μπενβενίστε, Θεσσαλονίκη, Βάνιας 1993, σ. 248.
5 Jacques le Goff, Ο πολιτισμός. ό.π, σ. 248-249.
6 Jacques le Goff, Ο πολιτισμός ό.π σ 253, 254.
7 Ε. Π. Τόμσον, Χρόνος εργασιακή πειθαρχία και βιομηχανικός καπιταλισμός, μτφ. Βασίλης Τομανάς, εκδ. Νησίδες, 1994 σ. 16,17.
8 Εrnest Gellner, Nations and Nationalism, Basil Blackwell, Oxford (1983) 1988 p 63, κ.ε.
9 Εντουιν Αμποτ, η Επιπεδοχώρα, Μυθιστορία πολλών διαστάσεων, εκδ. μτφ Τάσος Δαρβέρης, εκδ. Επιλογή, σ. 39.
¹0 Ε.π. Τόμσον, Χρόνος εργασιακή πειθαρχία και βιομηχανικός καπιταλισμός... μτφ. Βασίλης Τομάνας, εκδ. Νησίδες, 1994, σ. 25.
¹1 αναφέρεται στο Θόδωρος Κουτσούμπος, ό.π, σ 139.
12 βλ σχετικά Πέτρου Θεοδωρίδη, Οι μεταμορφώσεις της ταυτότητας, έθνος νεωτερικότητα και εθνικιστικός λόγος, Αντιγόνη 2004, εισαγωγή.
13 Z Bauman, η Μετανεωτερικότητα και τα δεινά της σ 140-141.
14 Z Bauman, η Μετανεωτερικότητα και τα δεινά της σ 141,153.
15 Francois Hartog Καθεστώτα Ιστορικότητας, Παροντισμός και εμπειρίες του χρόνου (2003) μτφ. Δημήτρης Κουσουρής, εκδ. Αλεξάνδρεια, 2014, σ. 33.
16 βλ Γιώργος Ρούσσος Ο Τομ Χάρντι οδηγεί μόνος και «Σε Λάθος Χρόνο», tvxs.gr, 28/07/2014.

Ο Πέτρος Θεοδωρίδης είναι συγγραφέας-δοκιμιογράφος.
Κατεβάστε ελεύθερα την τελευταία του συλλογή «Ακόμα και η Αριάδνη ήταν ψέμα» ή διαβάστε την online

 

Το Παρόν είναι το Μηδέν της διαρκούς μας απουσίας,

ο Χρόνος ποτέ δεν βιώνεται ως παρόν .. Βιώνεται πάντα ως Μνήμη η ως προσδοκία -Υπόσχεση
δηλαδή ως παρελθόν η μέλλον
Όμως το παρελθόν δεν υπάρχει πια ουτε το μέλλον έχει ακόμα υπάρξει
το μόνο που υπάρχει είναι ένα παρόν που εξαφανίζεται πάντα στην δίνη του παρελθόντος
Υπάρχουμε χαρη  στην απουσία ... Το Παρόν είναι το Μηδέν της διαρκούς  μας απουσίας, η στιγμή που πάντα μας  ξεφεύγει ....

Η (μετα)νεωτερική κοινωνία και ο συρρικνωμένος χρόνος / αναδημοσιευση απο tvxs

Η (μετα)νεωτερική κοινωνία και ο συρρικνωμένος χρόνος

08:55 | 08 Αυγ. 2014

Πέτρος Θεοδωρίδης

«Και στο μεταξύ, ο χρόνος
συνεχίζει το πανάρχαιο έργο του
να κάνει τους πάντες να μοιάζουν,
αλλά και να νιώθουν, σαν σκατά».[1]

Στη μετανεωτερική πλανητική εποχή μας, η νεωτερική ανοδική συνέχεια του χρόνου (η διάκριση σε παρελθόν, παρόν και μέλλον) παύει σιγά σιγά να υφίσταται. Ο παράγοντας “χρόνος” «χάνει την πρωταρχική του σημασία, την οποία είχε στο πλαίσιο της αστικής πίστης προς την ιστορία και την πρόοδο»’[2]. Σήμερα ο χρόνος συρρικνώνεται, γίνεται ένας παροντικός-πλανητικός χρόνος. Η χρονικότητα σήμερα, θυμίζει την χρονική αίσθηση του (χωροθέτη) Κ στον “Πύργο”του Κάφκα: μια διαρκής αναβολή, όπου τα πάντα ξεθωριάζουν μόλις πας να τα φτάσεις, ένα ατελείωτο σημειωτόν στηn κινούμενη άμμο του παρόντος.

Στην εποχή μας η ταχύτητα έχει γίνει εθιστικό ναρκωτικό. Γεμίζουμε τα αργά κενά μιλώντας στο κινητό τηλέφωνο ενώ περπατάμε στο δρόμο τρομοκρατημένοι ή πιάνουμε τους εαυτούς μας στον κινηματογράφο να ψάχνουν ψηλαφητά το πλήκτρο fastforward.«Ζούμε σε μια εποχή όπου το emailαντικαθιστά΄ την επιστολογραφία, όπου τα άρθρα στις εφημερίδες γίνονται όλο και μικρότερα, οι εναλλαγές εικόνων στις οθόνες συχνότερες[3]». Το αεικίνητο και μεταβαλλόμενο ύφος της επικοινωνίας, που εισήχθη με το MTV, απεικονίζει επακριβώς το πνεύμα της εποχής. Ό,τι χαρακτηρίζει τη σύγχρονη εποχή είναι η αδυναμία να παραμείνεις στη θέση σου. «Δεν επιλέγεις να είσαι σε κίνηση, τίθεσαι σε κίνηση. Πρέπει να επιταχύνουμε-να γίνουμε «ευκίνητοι», «εύκαμπτοι», «να δείξουμε περισσότερη “ευελιξία”», να «προσαρμοσθούμε»[4].

Στην εποχή μας, η αιώνια επανάληψη συνυπάρχει μαζί με την αίσθηση ενός χρόνου που δε θυμάται το παρελθόν ούτε προσβλέπει στο μέλλον, ενός χρόνου που ανακυκλώνεται σε ένα αιώνιο παρόν: μια μόδα που εκθειάζει τις χαρές της αιώνιας επανάληψης που ανακαλύπτεται και στον κινηματογράφο. Στην ταινία "50 FirstDates" η ηρωίδα υποφέρει από μια διαταραχή που την κάνει να μη μπορεί να συγκρατήσει τίποτα στη βραχυπρόθεσμη μνήμη της. Ξεκινά κάθε πρωί χωρίς αναμνήσεις των προηγούμενων ημερών, γοητεύει έναν κυνηγό του ωραίου φύλου, σε σημείο που να αφιερώνει τη ζωή του στο να την κατακτά κάθε μέρα από την αρχή. Καταλήγουν σε ένα καράβι που πλέει στην ηλιόλουστη θάλασσα να ξεχνούν και να υπενθυμίζουν χαρούμενοι την αγάπη τους ο ένας στον άλλον, κάθε μέρα που ξημερώνει.

Σε μια άλλη ταινία, “η αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού”, δύο εραστές αποφασίζουν να διαγράψουν από το μυαλό τους, ο ένας τον άλλο, έπειτα από έναν οδυνηρό χωρισμό. Έτσι ένα ζευγάρι που τα έχει περάσει όλα -τους καυγάδες, την πλήξη, τον χωρισμό- στρέφεται ο ένας στον άλλο με νέο ενθουσιασμό και με την ελπίδα ότι το νέο αυτό πρόσωπο θα εκπληρώσει όνειρα και προσδοκίες[5]. Στις ταινίες αυτές είναι χαρακτηριστική η επιδίωξη της «επαναληπτικής» ανανέωσης. Μετά την αρχική ευφορία, υπάρχει ένα ασφυκτικό αίσθημα déjàvu στην πλοκή τους καθώς όλα ανακυκλώνονται ξανά και ξανά σαν ένα αδιάκοπο καθρέφτισμα του Νάρκισσου στο νερό της λίμνης. Αυτή είναι η χαρακτηριστική αίσθηση του χρόνου της εποχής μας: ένα παρόν τέρας, ως πελώριο “Μάτριξ” ή “Τρούμαν Σώου” χωρίς δυνατότητες διαφυγής.

Ο Maurizio Lazzarato αποδίδει αυτή την αίσθηση του ανακυκλώσιμου χρόνου στην επέκταση της χρηματοπιστωτικής οικονομίας. Ενώ στο Μεσαίωνα ο χρόνος άνηκε στον Θεό, σήμερα, ως δυνατότητα, δημιουργία επιλογή και απόφαση, είναι το πρώτο αντικείμενο της καπιταλιστικής ιδιοποίησης. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα φροντίζει ώστε οι μόνες δυνατές επιλογές και αποφάσεις να είναι αυτές του χρήματος που γεννά χρήμα, της παραγωγής για την παραγωγή.

«Ενώ στις βιομηχανικές κοινωνίες διατηρούνταν ακόμη ένας "ανοιχτός χρόνος" -με τη μορφή της προόδου ή της επανάστασης- σήμερα το μέλλον και οι δυνατότητές του, συντριμμένες από τα κολοσσιαία ποσά χρήματος που κινητοποιούνται από το χρηματοπιστωτικό σύστημα φαίνεται να έχουν μπλοκαριστεί: το χρέος εξουδετερώνει πλήρως το χρόνο, το χρόνο ως δημιουργία νέων δυνατοτήτων, δηλαδή την πρώτη ύλη κάθε ε πολιτικής, κοινωνικής η αισθητικής αλλαγής»[6].

 «Όλη η χρηματοπιστωτική καινοτομία -γράφει ο Lazzarato- δεν έχει παρά ένα σκοπό: να διαθέτει προκαταβολικά το μέλλον αντικειμενοποιώντας το. Η αντικειμενοποίηση αυτή είναι εντελώς άλλου τύπου από εκείνη του χρόνου εργασίας: αντικειμενοποίηση του χρόνου, προκαταβολική διάθεσή του σημαίνει υπαγωγή κάθε δυνατότητας επιλογής και απόφασης, την οποία κρύβει το μέλλον, στην αναπαραγωγή των καπιταλιστικών σχέσεων εξουσίας. Έτσι το χρέος όχι μόνο ιδιοποιείται τον παρόντα χρόνο απασχόλησης των μισθωτών και του πληθυσμού στο σύνολο του, αλλά προαγοράζει επίσης τον μη χρονολογικό χρόνο, το μέλλον καθενός και το μέλλον της κοινωνίας στο σύνολο της. Η αλλόκοτη αίσθηση ότι ζούμε σε μια κοινωνία χωρίς χρόνο, χωρίς δυνατότητα, χωρίς ορατή ρήξη βρίσκει την κυριότερη εξήγηση της στο χρέος»[7].

Τι απομένει από τις παραδόσεις στη (μετα)νεωτερική κοινωνία; Απομένουν, ή μάλλον επιπλέουν, διάχυτες και απογυμνωμένες από το ιερό και τελετουργικό νόημα που είχαν στις προνεωτερικές κοινωνίες ως συνήθειες -που με την κανονική επανάληψή τους προσφέρουν ένα υποκατάστατο της “οντολογικής ασφάλειας”, δηλαδή ενός πλαισίου ερμηνείας του κόσμου[8]. Απομένει η «παράδοση που είναι απογυμνωμένη από το περιεχόμενο της και εμπορευματοποιημένη μετατρέπεται είτε σε πολιτιστική κληρονομιά είτε σε κραυγαλέα κακογουστιά-μπιχλιμπίδι προς πώληση στα καταστήματα των αεροδρομίων. Η βιομηχανία της παράδοσης την πακετάρει και την ξαναπαρουσιάζει ως θέαμα»[9].

Στην μετανεωτερική κοινωνία η νεωτερική διάσπαση του χρόνου σε παρελθόν -παρόν και μέλλον παύει σιγά να υφίσταται, ο χρόνος συρρικνώνεται, γίνεται ένας παροντικός-πλανητικός χρόνος. «Είτε πρόκειται για μια μεταβατική συγκυρία είτε για μια διαρκή κατάσταση, εκείνο που παραμένει είναι πως τούτο το παρόν είναι ο καιρός της μνήμης και του χρέους, της αμνησίας στην καθημερινότητα και των προσδοκιών»[10].

Ο Πέτρος Θεοδωρίδης είναι συγγραφέας-δοκιμιογράφος. Κατεβάστε ελεύθερα την τελευταία του συλλογή  «Ακόμα και η Αριάδνη ήταν ψέμα» ή διαβάστε την online

[1]  Μάρτιν Άμις «Λονδρέζικα χωράφια» αναφέρεται στο LarsSvendsen: Η φιλοσοφία της βαρεμάρας, μτφ Παναγιώτης Καλαμαράς, εκδ.  Σαββάλας (1η έκδοση 1999) 2006, σ. 98.

[2] Π. Κονδύλης,H Παρακμή του Αστικού Πολιτισμού, εκδ. Θεμέλιο, Αθήνα1991, σ. 317.

[3] Thomas Eriksen, η τυραννία της στιγμής, μτφ Αθηνά Σιμογλου, εκδ. Σαββάλας, Αθήνα 2005, σ. 99.

[4] Pierre Andre Taguieff, Παγκοσμιοποίηση και Δημοκρατία, μτφ Νίκος Κούρκουλος, εκδ.  Εικοστού Πρώτου (2001) 2002, σ. 81- 83.

[5]  βλ άρθρο της NatashaWalter [TheGuardian] «Αγωνιώδης αναζήτηση μιας άσπιλης μνήμης, η δυστυχία να ζούμε χωρίς ιστορία και αναμνήσεις», Καθημερινή, 4-8-2004 σ. 4.

[6]  Maurizιo Lazzarato η κατασκευή του χρεωμένου ανθρώπου δοκίμιο για την νεοφιλελεύθερη κατάσταση(2011), μτφ Γιώργος Καράμπελας, εκδ.Αλεξάνδρεια 2014,σ. 71.

[7]  ό.π., σ. 69.

[8]  Giddens A in Beck U., Giddens A Lah S, Reflexive Modernization, Politics, Tradition And Aesthetics In The Modern Social Ryder, Oxford, Polity Press, 1994, p. 100-101.

[9]  Giddens A, ο κόσμος των ραγδαίων αλλαγών, μτφ ΚωνσταντινοςΓεώρμας, Μεταιχμιο 2002, σ. 86.

[10] Francois Hartog, καθεστωτικά ιστορικότητας, παραγοντισμός και εμπειρίες του χρόνου, μτφ. Δημήτρης Κουσουρής, εκδ. Αλεξάνδρεια 2014.

Διαβαστε το εξαιρετικο αρθρο του ΑΝΤΩΝΗ ΛΙΑΚΟΥ tovima.gr - Καλώς ήρθατε στον 21ο αιώνα! www.tovima.gr

Διαβαστε το εξαιρετικο αρθρο του ΑΝΤΩΝΗ ΛΙΑΚΟΥ

http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=623270

tovima.gr - Καλώς ήρθατε στον 21ο αιώνα!

www.tovima.gr

To τέλος του σύντομου 20ού αιώνα συνοδεύτηκε με προσδοκίες ενός κόσμου ειρηνικού, μιας νέας τάξης πραγμάτων βασισμένης στη φιλελεύθερη δημοκρατία, τη χωρίς σύνορα και περιορισμούς αγορά και το βορειοατλαντικό σύστημα ασφαλείας. Η δεκαετία του '90 φαινόταν ως το απόγειο του δυτικού πολιτισμού. Ηταν όμως η στιγμή που Ευρώπη και Αμερική άρχισαν να χάνουν την πρωτοκαθεδρία τους. Ο νέος μετααποικιακός κόσμος που αναδύθηκε σε αυτές τις δυόμισι δεκαετίες περιελάμβανε την ανάδυση της Κίνας, της Ινδίας και των BRICS, καθώς και των Next Eleven. Οι αναδυόμενες μεγάλες και μεσαίες οικονομίες άλλαξαν την οικονομική γεωγραφία του πλανήτη. Δεν θα μπορούσε αυτός ο κόσμος να εγκαινιάσει μια νέα εποχή;

Εκείνο που εγκαθιδρύθηκε ήταν η ανισορροπία, η ασυμμετρία ανάμεσα στην οικονομική ευρωστία, την πολεμική δύναμη και την πολιτική επιρροή, η ανισότητα ανάμεσα σε χώρες και στο εσωτερικό τους, η ρευστότητα, η ανομία εν τέλει. Το τέλος του ενός αιώνα και οι αρχές του επομένου δεν δημιουργούν ένα συνεκτικό αφήγημα που να έχει νόημα και να μπορεί να εμπνεύσει πολιτικές. Δεν μοιάζει ούτε με την αποικιακή τάξη που επέβαλαν στον κόσμο οι πέντε μεγάλες δυνάμεις του 19ου αιώνα ούτε με τον διπολικό κόσμο του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα. Δεν υπάρχει καμία ιδέα που να κυριαρχεί, όπως ήταν τους δύο περασμένους αιώνες διαδοχικά η εκπολιτιστική αποστολή της Ευρώπης, η ιδέα της εθνικής αυτονομίας και της συνεργασίας των λαών ή η ιδέα ενός καινούργιου προοδευτικού κόσμου.

Από το 1989 άνοιξαν τέσσερις μεγάλοι κύκλοι αίματος. Ο πρώτος αφορά τον χώρο του πρώην υπαρκτού σοσιαλισμού. Αρχικά στα Δυτικά Βαλκάνια, ύστερα στον Καύκασο και στα νότια της Ρωσίας, απειλεί τώρα μια μείζονα κρίση ανάμεσα στη Ρωσία και στη Δύση γύρω από την τύχη της Ουκρανίας. Ο δεύτερος κύκλος αίματος αφορά τη ζώνη του Ισλάμ, από το Πακιστάν έως τη Λιβύη, χωρίς να αφήνει εκτός του κύκλου βίας την Ινδονησία αλλά και τις μεγάλες πρωτεύουσες της Δύσης, αρχής γενομένης από τη Νέα Υόρκη, το 2001. Ο τρίτος κύκλος αφορά την Υποσαχάρια Αφρική, όπου οι εμφύλιοι ενδημούν μαζί με την ξηρασία και τις αρρώστιες. Τέλος, ο τέταρτος κύκλος αφορά τις μάζες των απελπισμένων ανθρώπων, τα εκατομμύρια των προσφύγων που θαλασσοπνίγονται ή πεθαίνουν προσπαθώντας απεγνωσμένα να αποδράσουν από τις χώρες των πολέμων, της βίας, της κλιματικής αλλαγής και της στέρησης.

Οι κύκλοι αυτοί του αίματος μεγεθύνονται γιατί ανατράπηκαν οι παλιές ισορροπίες χωρίς να αποκατασταθούν καινούργιες και λειτουργούν σε ένα πλαίσιο αυτοεκπληρούμενων προφητειών που τρέφει την αλαζονεία και την αδιαλλαξία. Χαρακτηριστική είναι η συμμετρία ανάμεσα στην αμερικανική πολιτική και στον ισλαμικό εξτρεμισμό. Από την αδιέξοδη υποστήριξη του Ισραήλ, από το 1967, έως τον πόλεμο στην τρομοκρατία, η Αμερική και ο δυτικός κόσμος έκαναν τα πάντα για να εκπληρώσουν τις προφητείες των ακραίων ισλαμιστών για την κακόβουλη Δύση. Και αναλογικά, οι ακραίοι ισλαμιστές, με τη βιαιότητα της θρησκευτικής ισοπέδωσης λαών και ιθαγενών πολιτισμών, τροφοδοτούν συστηματικά το ιδεολογικό οπλοστάσιο των στρατιωτικών επεμβάσεων. Κάπως έτσι το Ιράκ, μια χώρα με ισχυρές κοσμικές παραδόσεις, μετά το «Σοκ και δέος» διαλύεται με αναπεπταμένες τις θρησκευτικές σημαίες. Η καταστροφή ενός secular κράτους άνοιξε την πόρτα για μια post secular εποχή. Η πολιτική αυτή υπονόμευσε την αξιοπιστία των φιλελεύθερων αρχών και  κυρίως την αναφορά στα ανθρώπινα δικαιώματα. Το Γκουαντάναμο και η επιβολή της σαρία δεν είναι διαφορετικής ποιότητας φαινόμενα. Καθρεφτίζεται το ένα στο άλλο.

Υπήρξαν αντιδράσεις σε αυτόν τον κόσμο της ιδεολογικής εσχατολογίας; Υπήρξαν. Hταν οι επαναστάσεις της Αραβικής Ανοιξης. Το 2011 υπήρξε ένα καινούργιο «1848» το οποίο αντιτάχτηκε και στον δυτικό οριενταλισμό και στην ισλαμική τρομοκρατία και στις στρατιωτικές δικτατορίες. Πολεμήθηκε ανελέητα από όλους. Η αιματηρή παλινόρθωση της δικτατορίας στην Αίγυπτο έγινε με την επαίσχυντη συνενοχή του δυτικού κόσμου. Η καινούργια υποτροπή της κρίσης στη Λιβύη και στη Συρία είναι παράγωγο αυτής της ήττας. Παρά τον πόλεμο εναντίον της τρομοκρατίας, η Αλ Κάιντα από τρομοκρατικό δίκτυο διαθέτει πλέον στρατό και επικράτεια!  

Εχουν κάτι κοινό αυτοί οι κύκλοι πέραν του αίματος; Η διαχείριση των ενεργειακών πηγών είναι μια προφανής, ίσως και εύκολη απάντηση. Αλλά το ζήτημα είναι βαθύτερο: αφορά τη σχέση ανάμεσα στους ανθρώπινους πληθυσμούς και στις δυνατότητες ή στις αντοχές του πλανήτη. Η κρίση της μετανάστευσης και οι εμφύλιοι της Αφρικής δεν βρίσκονται συχνά στα πρωτοσέλιδα, αλλά αφορούν γιγαντιαίες μετακινήσεις πληθυσμών που οφείλονται στις κλιματικές αλλαγές και στις αλυσιδωτές επιπτώσεις τους πάνω στις κοινωνίες. Με τη σειρά της η μαζική μετανάστευση πυροδοτεί νέες σειρές γεγονότων. Πολλαπλότητα και διαφορετικότητα των αιτιών στους τέσσερις κύκλους του αίματος, αλλά στο βάθος της εικόνας θα διακρίνουμε μια ζοφερή, όχι απλώς ιστορική, αλλά ανθρωπολογική κρίση. Αν ο κόσμος βάδιζε με βάση την αναγνώριση των αναγκών του, θα είχε εμπεδωθεί μια ριζοσπαστική πολιτική που θα προσάρμοζε τις κοινωνικές ανάγκες στους μεσο- και μακροπρόθεσμους στόχους της συμβίωσης με το φυσικό περιβάλλον. Αντ' αυτού ζούμε την παράνοια εντός της λογικής. Το παρελθόν, με τις εμμονές του, δεν τυραννά τους ζωντανούς. Γίνεται αιμοδιψές παρόν. Τα ξεφτίδια της Ιστορίας σκοτώνουν.

Τα τελευταία 25 χρόνια αύξησαν τον συνολικό παγκόσμιο πλούτο, στις πρώην αποικιακές χώρες σημειώθηκε αλματώδης ανάπτυξη, αλλά έγιναν αβυσσαλέες οι ανισότητες σε ολόκληρο τον πλανήτη. Μαζί με την αλλαγή της φιλοσοφίας του κράτους, της σχέσης οικονομίας και πολιτικής, είδαμε την αλλαγή της μορφής των πολέμων. Η ισορροπία του διπολικού πυρηνικού τρόμου αντικαταστάθηκε από μια γενική ανασφάλεια των επιλεκτικών κτυπημάτων με θύματα κυρίως στον άμαχο πληθυσμό. Τα εγκλήματα πολέμου έγιναν η κανονικότητα του πολέμου. Η ανθρωπότητα πέρασε σε μια καινούργια τεχνολογικά εποχή η οποία αποσταθεροποίησε σε βάθος τους παλιούς κανόνες κοινωνικής συμβίωσης. Υπάρχουν νησίδες σταθερότητας; Στην Ευρώπη ένα στα πέντε παιδιά ζει κάτω από το όριο της φτώχειας και οι αυξανόμενες ανισότητες στην εκπαίδευση και στην ιατρική περίθαλψη θα διαφοροποιήσουν τους πληθυσμούς με τρόπο που ο 21ος θα ανακαλεί τον Aldus Huxley. Και σε ποιες ευρωπαϊκές χώρες διαπιστώνεται η μεγαλύτερη δυναμική ανισοτήτων; Στη Βρετανία και στην Ελλάδα... Welcome to the brave new world!

Η εποχή των λιμναζόντων επαναστάσεων(;) του system failure αναδημοσιευση απο το http://failedevolution.blogspot.gr

Η εποχή των λιμναζόντων επαναστάσεων(;)http://failedevolution.blogspot.gr

του system failure

Ο γνωστός Γάλλος φιλόσοφος Αλαίν Μπαντιού έχει πει ότι “ο καπιταλισμός είναι η επιβολή μιας ιδιάζουσας χρονικότητας, ένας χρόνος μιας κατ'επίφασιν μετάλλαξης εις το διηνεκές, ενώ κατ'ουσία ο χρόνος λιμνάζει...”.

Η λιμνάζουσα αυτή κατάσταση φαίνεται να επιβεβαιώνεται με χαρακτηριστικά έντονο τρόπο στα κινήματα των τελευταίων ετών, τόσο στον Ευρωπαϊκό νότο και την Α. Μεσόγειο, όσο και στις Αραβικές χώρες. Αυτό που βλέπουμε, είναι στην ουσία το αποτέλεσμα ενός εγκλωβισμού των κοινωνιών μέσα σ'εναν μονοδιάστατο πολιτισμικό ολοκληρωτισμό.

Αν αθροίσει κανείς την έκταση και τον πληθυσμό των χωρών στις οποίες σημειώθηκαν - και σε ορισμένες από αυτές συνεχίζονται - εξεγέρσεις διαφορετικών εντάσεων τα τελευταία τρία χρόνια, θα καταλήξει σε μια συνολική έκταση κάτι παραπάνω από 15 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα και συνολικό πληθυσμό περίπου 460 εκατομμυρίων ανθρώπων.

Παρά το τεράστιο συνολικό μέγεθος των χωρών στις οποίες γίνονται αυτές οι εξεγέρσεις, η αίσθηση που έχει κανείς είναι ότι ελάχιστα πράγματα αλλάζουν. Ούτε το “ειδικό βάρος” αυτών των εξεγέρσεων φαίνεται να συγκινεί ιδιαίτερα τη Δύση. Η Δύση, δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την τύχη των εκατομμυρίων ανθρώπων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ειδικότερα, μοιάζουν να θέλουν να απεμπλακούν το γρηγορότερο από τα μέτωπα που έχουν ανοίξει, καθώς υπάρχουν πληροφορίες ότι έχουν βρεθεί νέα μεγάλα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου στο έδαφός τους. Έτσι, φαίνεται ότι επιδιώκουν απλώς να περιορίσουν την γεωπολιτική επιρροή της Ρωσίας στην Ευρώπη, με αγωγούς που ελέγχουν Δυτικές εταιρίες, όπως η πρόσφατη συμφωνία για τον Αζερικό αγωγό TAP, ως απάντηση στον Ρωσικών συμφερόντων αγωγό South Stream.

Στην Αίγυπτο για παράδειγμα, μετά την πτώση του καθεστώτος Μουμπάρακ, ο αυταρχισμός και η αστυνομική βία συνεχίζονταν με αμείωτη ένταση. Δεν φαίνεται να άλλαξαν πολλά στην καθημερινότητα των Αιγυπτίων. Η απέλπιδα προσπάθεια των ανθρώπων να ξεφύγουν από την αυταρχική συμπεριφορά του κράτους οδήγησαν στον νέο ξεσηκωμό και στην ανατροπή του Μόρσι αυτή τη φορά. Όμως και πάλι η Αίγυπτος φαίνεται να οδηγείται σε αδιέξοδο και στα επικίνδυνα μονοπάτια ενός εμφύλιου σπαραγμού στα χνάρια της Συρίας. Κάποιοι άνθρωποι έχουν δώσει τη ζωή τους και κανείς δεν ξέρει πόσοι θα θυσιαστούν ακόμα, αλλά για ποιο λόγο άραγε;

Στην Λιβύη, που φαίνεται να έχει αφεθεί στη μοίρα της, ελάχιστα πράγματα γνωρίζουμε για την κατάσταση αυτή τη στιγμή. Κανείς δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται για τις τύχες των ανθρώπων, παρά μόνο για τα κοιτάσματά της σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο.

Στην Τουρκία, οι προθέσεις του Ερντογάν για τις συγκεκριμένες απαγορεύσεις, έβγαλαν τους ανθρώπους, κυρίως νέους, στους δρόμους. Ο Ερντογάν όμως, αν και θα έπρεπε λόγω διαφορετικής κουλτούρας να έχει μια διαφορετική αντίληψη για τα πράγματα, σε σχέση με τους ηγέτες της Δύσης, αποτελεί άλλο ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ενός ηγέτη που αδυνατεί να εμπνεύσει ένα πραγματικό όραμα στον λαό του και περιορίζεται από την μονοδιάστατη οικονομιστική αντίληψη της νεοφιλελεύθερης δικτατορίας. Είναι χαρακτηριστικό το πόσο επιφανειακές είναι οι απαγορεύσεις που θέλησε να επιβάλει για χάρη της Ισλαμικής κουλτούρας, καθώς από την άλλη, ακολουθεί κατά γράμμα τις επιταγές της “νέας οικονομίας”, που θυσιάζει τα πάντα στο βωμό του κέρδους.

Παραδοσιακές Ισλαμικές αξίες, αντίθετες με το πάθος για πλουτισμό και με την τοκογλυφία, εντελώς ασύμβατες με το Δυτικού τύπου λάϊφ στάϊλ, που προωθείται από τα Τουρκικά σίριαλ με τις όποιες ιδιαιτερότητες, έχουν χαθεί προ πολλού. Όμως ο Εντοργάν δεν φαίνεται να το έχει καταλάβει και εξακολουθεί μάταια να προσπαθεί να επαναφέρει την Ισλαμική κουλτούρα στην Τουρκία με σπασμωδικές κινήσεις. Άλλωστε, δεν τόλμησε να τα βάλει με τους Τούρκους μεγαλοκαναλάρχες, αντί να τα βάλει με τον λαό στους δρόμους. Σ'αυτούς δεν τόλμησε να στείλει την αστυνομία.

Η περίπτωση των εξεγέρσεων στη Βουλγαρία είναι επίσης χαρακτηριστική. Οι άνθρωποι δείχνουν εγκλωβισμένοι ανάμεσα σε Δεξιές κυβερνήσεις και σε κατ'επίφασιν Σοσιαλιστικές, όπως η τωρινή, οι οποίες όμως εφαρμόζουν πανομοιότυπες πολιτικές σε βάρος της πλειοψηφίας και προς όφελος της τοπικής οικονομικής ολιγαρχίας. Ακόμα και ο φόβος της επιστροφής ενός Κομμουνιστικού καθεστώτος της παλαιάς εποχής, μοιάζει να μην έχει κανένα νόημα.

Αλλά και στον Ευρωπαϊκό νότο, οι λαοί βρίσκονται στα χαρακώματα και προσπαθούν από θέση άμυνας να περισώσουν ότι μπορούν. Όμως και εδώ, η “λιμνάζουσα” κατάσταση επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι οι κοινωνίες αδυνατούν να οραματιστούν ένα εντελώς διαφορετικό μοντέλο κοινωνικής οργάνωσης, τουλάχιστον προς το παρόν και σε μαζικό επίπεδο, παρά βγαίνουν στους δρόμους με οικονομικού τύπου αιτήματα που ανήκουν στην ουσία στον πολιτισμικό ολοκληρωτισμό της νεοφιλελεύθερης δικτατορίας. Ο ψευδο-ορθολογισμός με τον οποίο έχει εμποτίσει τις κοινωνίες ο πολιτισμικός αυτός ολοκληρωτισμός, στο όνομα δήθεν της αποτροπής της ολοκληρωτικής καταστροφής, στην ουσία καταστρέφει τα κεκτημένα δεκαετιών και έτσι οι διαδηλώσεις στους δρόμους μοιάζουν να είναι τουλάχιστον μάταιες.

Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι όλα αυτά είναι κάπως επιφανειακά και ότι είναι διαφορετική η φύση των εξεγέρσεων από χώρα σε χώρα, λόγω διαφορετικών παραγόντων που έχουν να κάνουν κυρίως με την ιστορία και την κουλτούρα. Μπορεί πράγματι να είναι έτσι, αλλά τι μπορεί να σημαίνουν οι διαφημίσεις που παρεμβάλλονται ανάμεσα στην λάϊβ αναμετάδοση των εικόνων από τους χιλιάδες ανθρώπους, για παράδειγμα, στην πλατεία Ταχρίρ της Αιγύπτου, τους οποίους εμείς παρακολουθούμε – για να χρησιμοποιήσω μια άλλη φράση του Μπαντιού - σαν ένα θέαμα; Ενώ την ίδια ώρα, εμείς που βιώνουμε όλη την καταστροφή της κρίσης γινόμαστε θέαμα για κάποιους άλλους;

Ο πολιτισμικός ολοκληρωτισμός μοιάζει με ένα πανίσχυρο εργαλείο που ευθυγραμμίζει τους πάντες στην ίδια κατεύθυνση. “Κουρεύει” τα πάντα στο ελάχιστο μέγεθος και επιβάλλεται. Έτσι, το ερωτηματικό στην επικεφαλίδα αυτού του κειμένου μοιάζει να είναι δικαιολογημένο. Βιώνουμε πράγματι την εποχή των λιμναζόντων επαναστάσεων; Ή μήπως είναι απλώς εξεγέρσεις που οδηγούν στο πουθενά; Άνθρωποι που θυσιάζονται για το τίποτα;

Posted by system failure due to insufficient evolution?at 20:19

Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ (Χαλίλ Γκιμπράν) Πηγή: ordorosariussapienti.blogspot.com Αντικλείδι , http://antikleidi.com Αγάπη, Πόνος, Χρόνος, Θάνατος

Η Αλμήτρα είπε:
Μίλησέ μας για την Αγάπη.
Κι εκείνος, ύψωσε το κεφάλι του κι αντίκρυσε το λαό, κι απλώθηκε βαθιά ησυχία. Και με φωνή μεγάλη είπε:

Όταν η αγάπη σε καλεί, ακολούθησέ την, Μ' όλο που τα μονοπάτια της είναι τραχιά κι απότομα. Κι όταν τα φτερά της σ' αγκαλιάσουν, παραδώσου, μ' όλο που το σπαθί που είναι κρυμμένο ανάμεσα στις φτερούγες της μπορεί να σε πληγώσει. Κι όταν σου μιλήσει, πίστεψέ την, μ' όλο που η φωνή της μπορεί να διασκορπίσει τα όνειρά σου σαν το βοριά που ερημώνει τον κήπο. Γιατί, όπως η αγάπη σε στεφανώνει, έτσι και θα σε σταυρώσει. Κι όπως είναι για το μεγάλωμά σου, είναι και για το κλάδεμά σου. Κι όπως ανεβαίνει ως την κορφή σου και χαϊδεύει τα πιο τρυφερά κλαδιά σου που τρεμοσαλεύουν στον ήλιο, Έτσι κατεβαίνει κι ως τις ρίζες σου και ταράζει την προσκόλλησή τους στο χώμα. Σα δεμάτια σταριού σε μαζεύει κοντά της. Σε αλωνίζει για να σε ξεσταχιάσει. Σε κοσκινίζει για να σε λευτερώσει από τα φλούδια σου. Σε αλέθει για να σε λευκάνει. Σε ζυμώνει ώσπου να γίνεις απαλός. Και μετά σε παραδίνει στην ιερή φωτιά της για να γίνεις ιερό ψωμί για του Θεού το  άγιο δείπνο.

Όλα αυτά θα σου κάνει η αγάπη για να μπορέσεις να γνωρίσεις τα μυστικά της καρδιάς σου, και με τη γνώση αυτή να γίνεις κομμάτι της καρδιάς της ζωής. Αλλά αν από το φόβο σου, γυρέψεις μόνο την ησυχία της αγάπης και την ευχαρίστηση της αγάπης, Τότε, θα ήταν καλύτερα για σένα να σκεπάσεις τη γύμνια σου και να βγεις έξω από το αλώνι της αγάπης. Και να σταθείς στον χωρίς εποχές κόσμο όπου θα γελάς, αλλά όχι με ολάκερο το γέλιο σου, και θα κλαις, αλλά όχι με όλα τα δάκρυά σου. Η αγάπη δε δίνει τίποτα παρά μόνο τον εαυτό της, και δεν παίρνει τίποτα παρά από τον εαυτό της. Η αγάπη δεν κατέχει κι ούτε μπορεί να κατέχεται. γιατί η αγάπη αρκείται στην αγάπη. Όταν αγαπάς, δε θα 'πρεπε να λες: «Ο Θεός είναι στην καρδιά μου», αλλά μάλλον «Εγώ βρίσκομαι μέσα στην καρδιά του Θεού.» Και μη πιστέψεις οτι μπορείς να κατευθύνεις την πορεία της αγάπης, γιατί η αγάπη, αν σε βρει άξιο, θα κατευθύνει εκείνη τη δική σου πορεία. Η αγάπη δεν έχει καμιά άλλη επιθυμία έκτος από την εκπλήρωσή της. Αλλά αν αγαπάς κι είναι ανάγκη να έχεις επιθυμίες, ας είναι αυτές οι επιθυμίες σου: Να λιώσεις και να γίνεις σαν το τρεχούμενο ρυάκι που λέει το τραγούδι του στη νύχτα. Να γνωρίσεις τον πόνο της πολύ μεγάλης τρυφερότητας. Να πληγωθείς από την ίδια τη γνώση σου της αγάπης. Και να ματώσεις πρόθυμα και χαρούμενα. Να ξυπνάς την αυγή με καρδιά έτοιμη να πετάξει και να προσφέρεις ευχαριστίες για μια ακόμα μέρα αγάπης. Να αναπαύεσαι το μεσημέρι και να στοχάζεσαι την έκσταση της αγάπης· Να γυρίζεις σπίτι το σούρουπο μ' ευγνωμοσύνη στην καρδιά. Και ύστερα να κοιμάσαι με μια προσευχή για την αγάπη που έχεις στην καρδιά σου και μ' έναν ύμνο δοξαστικό στα χείλη σου.

ΚΑΙ μια γυναίκα μίλησε και είπε, Μίλησέ μας για τον Πόνο.

Κι εκείνος αποκρίθηκε:
Ο πόνος σας είναι το σπάσιμο του όστρακου που περικλείει τη γνώση σας. Όπως το τσόφλι του καρπού πρέπει να σπάσει, για να βγει η καρδιά του στο φως του ήλιου, έτσι κι εσείς πρέπει να γνωρίσετε τον πόνο. Κι αν μπορούσατε να κρατάτε στην καρδιά σας το θαυμασμό για τα καθημερινά θαύματα της ζωής σας, ο πόνος δε θα σας φαινόταν λιγότερο θαυμαστός από τη χαρά σας. Και θα δεχόσαστε τις εποχές της καρδιάς σας, όπως δέχεστε από πάντα τις εποχές που περνούν πάνω από τα χωράφια σας. Και θα παρατηρούσατε με ηρεμία τους χειμώνες της θλίψης σας. Πολλούς από τους πόνους σας τους διαλέγετε μονάχοι. Είναι το πικρό φάρμακο που μ' αυτό ο γιατρός που είναι μέσα σας θεραπεύει τον άρρωστο εαυτό σας. Γι' αυτό, να εμπιστεύεστε το γιατρό, και να πίνετε το φάρμακό του, σιωπηλά και ήρεμα. Γιατί το χέρι του, αν και βαρύ και σκληρό, οδηγείται από το τρυφερό χέρι του Αόρατου, Και η κούπα που σας δίνει, μ' όλο που καίει τα χείλη σας, είναι φτιαγμένη από τον πηλό που ο μεγάλος Αγγειοπλάστης μούσκεψε με τα δικά του άγια δάκρυα.

ΚΙ ένας αστρονόμος είπε, Δάσκαλε, τι έχεις να πεις για το Χρόνο;

Κι εκείνος αποκρίθηκε:

Θα θέλατε να μετρήσετε το χρόνο που είναι χωρίς μέτρα και άμετρος.

Θα θέλατε να προσαρμόσετε τη διαγωγή σας, ακόμα και να κατευθύνετε την πορεία της ψυχής σας, σύμφωνα με τις ώρες και τις εποχές.

Θα θέλατε να κάνετε το χρόνο ένα ποταμάκι για να καθίσετε στην όχθη του και να παρακολουθείτε το κύλισμά του.

Ωστόσο, το άχρονο που είναι μέσα σας έχει επίγνωση του άχρονου της ζωής, Και ξέρει ότι το χθες δεν είναι τίποτα περισσότερο από την ανάμνηση του σήμερα, και το αύριο, το όνειρο του σήμερα. Κι ότι αυτό που τραγουδά και διαλογίζεται μέσα σας κατοικεί ακόμα μέσα στα όρια της πρώτης εκείνης στιγμής που διασκόρπισε τα αστέρια στο διάστημα. Ποιός ανάμεσά σας δε νιώθει ότι η δύναμή του ν' άγαπα είναι απεριόριστη; Αλλά και ποιός, ωστόσο, δεν αίσθάνεται ότι αυτή η ίδια η αγάπη, αν και απεριόριστη, είναι αιχμαλωτισμένη μέσα στο κέντρο της ύπαρξής του, και δεν πετά από σκέψη αγάπης σε άλλη σκέψη αγάπης, ούτε από πράξεις αγάπης σε άλλες πράξεις αγάπης; Και μήπως δεν είναι ο Χρόνος όπως είναι η αγάπη, αδιαίρετος και χωρίς ρυθμό; Αλλά αν στη σκέψη σας έχετε ανάγκη να μετράτε το χρόνο σε εποχές, κάνετε κάθε εποχή να περιλαμβάνει όλες τις άλλες εποχές, Και κάνετε το σήμερα να αγκαλιάζει το παρελθόν με την ανάμνηση και το μέλλον με τη λαχτάρα.

ΚΑΙ τότε η Αλμήτρα μίλησε ξανά, και είπε, Και τώρα θα σε ρωτήσουμε για το Θάνατο.

Κι εκείνος είπε:

Θέλετε να μάθετε το μυστικό του θανάτου. Αλλά πως θα το βρείτε αν δεν το γυρέψετε μέσα στην καρδιά της ζωής; Η κουκουβάγια που τα νυχτόθωρα μάτια της είναι τυφλά στο φως της μέρας, δεν μπορεί ν' αποκαλύψει το μυστήριο του φωτός. Αν θέλετε πραγματικά ν' αντικρύσετε την ψυχή του θανάτου, ανοίξτε την καρδιά σας ολάκερη στο σώμα της ζωής. Γιατί η ζωή κι ο θάνατος είναι ένα, καθώς ο ποταμός κι η θάλασσα είναι ένα. Στο βάθος των ελπίδων και των πόθων σας υπάρχει η σιωπηλή σας γνώση για το υπερπέραν. Και σαν τους σπόρους που ονειρεύονται κάτω από το χιόνι, η καρδιά σας ονειρεύεται την άνοιξη. Να εμπιστεύεστε τα όνειρα, γιατί σ' αυτά είναι κρυμμένη η πύλη προς την αίωνιότητα. Ο φόβος σας για το θάνατο είναι σαν το τρεμούλιασμα του βοσκού όταν στέκεται μπροστά στο βασιλιά που το χέρι του θα τον ακουμπήσει για να τον τιμήσει. Μήπως δε χαίρεται ο βοσκός κάτω από το τρεμούλιασμά του, που θα φορέσει το μετάλλιο του βασιλιά; Κι ωστόσο, δεν είναι η ταραχή εκείνο που τον νοιάζει πιο πολύ; Γιατί, τι άλλο είναι ο θάνατος εκτός από το να σταθείς γυμνός μέσα στον άνεμο και να λιώσεις μέσα στον ήλιο; Και τι σημαίνει να πάψεις ν' αναπνέεις εκτός από το να ελευθερώσεις την ανάσα από τα ασταμάτητα κύματά της, για να μπορέσει να υψωθεί και ν' απλωθεί και να γυρέψει το Θεό ελαφριά κι ανεμπόδιστη; Μονάχα όταν πιείτε από το ποτάμι της σιωπής, θα μπορέσετε πραγματικά να τραγουδήσετε. Και μόνο όταν φτάσετε στη βουνοκορφή, θ' αρχίσετε να σκαρφαλώνετε. Και όταν η γη γυρέψει τα μέλη σας, τότε μόνο θα χορέψετε πραγματικά.

  Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ (Χαλίλ Γκιμπράν)

  Πηγή: ordorosariussapienti.blogspot.com
Αντικλείδι , http://antikleidi.com