βιβλιοθηκη etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
βιβλιοθηκη etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

2 Şubat 2015 Pazartesi

Στο Αίθριο του Πανδοχείου, 152. Ζήσης Σαρίκας/αναδημοσιευση

Στο Αίθριο του Πανδοχείου, 152. Ζήσης Σαρίκας

 

Στο Αίθριο του Πανδοχείου, 152. Ζήσης Σαρίκας

ζήσης σαρίκας_Περί γραφής
Θα μας συνοδεύσετε ως την θύρα του τελευταίου σας βιβλίου;
­Το τελευταίο μου βιβλίο μου ονομάζεται «Ανθρώπινες σκιές». Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Πανοπτικόν». Είναι δύο ρεαλιστικές/ψυχογραφικές νουβέλες διανθισμένες με λίγα σχόλια του αφηγητή. Κι αυτό επειδή μου είναι αδύνατο να απαλλαχτώ από τις συνήθειες του δοκιμίου και του διδακτισμού και επειδή απεχθάνομαι τη ρηχή ηθογραφία, με τον άκρατο συναισθηματισμό, την κοινοτοπία, την επιπολαιότητα, την ωραιοποίηση του παρελθόντος και τη νοσταλγία της. Είναι οι ιστορίες δύο συγγενικών οικογενειών στην πορεία του εικοστού αιώνα. Η μια διαδραματίζεται κυρίως στην πόλη και η άλλη κυρίως στο χωριό.
Θα μπορούσαμε να έχουμε μια μικρή παρουσίαση – εισαγωγή στο κάθε σας βιβλίο χωριστά ή για όσα κρίνετε (είτε σε μορφή επιγραμματικής παρουσίασης, είτε γράφοντας για το πότε, πώς, υπό ποιες συνθήκες και ποιους πόθους συνεγράφησαν);
Μύθοι της τεχνολογίας. Το πρώτο μου βιβλίο(1)_Το πρώτο μου βιβλίο, πριν από αρκετά χρόνια, λεγόταν «Μύθοι της τεχνολογίας». Είναι μια συλλογή αφορισμών που ανήκουν στο χώρο του δοκιμίου και δη του φιλοσοφικο-πολιτικού. Το βιβλίο αυτό είναι εξαντλημένο από χρόνια. Το δεύτερο βιβλίο μου, με μεγάλο χρονικό κενό ανάμεσα, είναι τα «Ψίχουλα». Πρόκειται επίσης για συλλογή αφορισμών και αναπάντητων αποριών, που έχουν όμως περισσότερο συναισθηματικό χαρακτήρα και βρίσκονται πιο κοντά στη λογοτεχνία χωρίς να είναι εντελώς τέτοια. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Πανοπτικόν». Ακολούθησε μια εκτενής πραγματεία πάνω στο έργο του Φρίντριχ Νίτσε «Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα» με τον τίτλο «Το όραμα του υπεράνθρωπου. Μια ερμηνεία του έργου του Νίτσε ‘Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα’». Είναι φιλοσοφική πραγματεία που φιλοδοξεί να δώσει κάποια νήματα στον αναγνώστη ώστε να μπορέσει αυτός, αν όχι να βγει, τουλάχιστον να κινηθεί κάπως μέσα στον λαβύρινθο του πολυδιαβασμένου, γοητευτικού και συνάμα απόκρυφου αυτού έργου. Προέκυψε από το σοκ που υπέστην ο ίδιος όταν πρωτοδιάβασα τον Ζαρατούστρα και δεν έβγαζα άκρη. Το βιβλίο έχει εκδοθεί δύο φορές και πρόκειται να επανεκδοθεί πολύ σύντομα από τις εκδόσεις «Πανοπτικόν», που φιλοξενούν και τις μεταφράσεις μου των έργων του Νίτσε.
b133310 - 2008Τρίτο βιβλίο μου είναι το «Μακριά απ’ τον κόσμο», συλλογή αφορισμών στο στυλ του βιβλίου «Ψίχουλα». Πιο κοντά στη λογοτεχνία δηλαδή. Είναι επίσης εξαντλημένο, αλλά ελπίζω να μπορέσω να το ξαναβγάλω σύντομα, και πάλι στο «Πανοπτικόν». Τέλος, έχω προς έκδοση μια νουβέλα στο στυλ των «Ανθρώπινων σκιών», που θα ονομαστεί μάλλον «Κυριακή ρεπό». Ευελπιστώ ότι θα βγει εντός του 2014. Πάντως, θα προτιμούσα να γράφω φιλοσοφικο-πολιτικά δοκίμια. Και θα μπορούσα να έχω πλουσιότερο συγγραφικό έργο αν δεν εμπόδιζαν η τεμπελιά μου, η αίσθηση της ματαιότητας, το πολύ μικρό αναγνωστικό κοινό της χώρας και η αδυναμία εύρεσης εκδότη, καθότι από δημόσιες σχέσεις… ασ’ τα να πάνε (συνειδητά). Έχω και πικρή πείρα απ’ αυτούς, επειδή αρκετοί με εξαπάτησαν ή με κατάκλεψαν όλα αυτά τα χρόνια…
b185423 - 2012Ποιος είναι ο προσφιλέστερός σας τρόπος συγγραφής; Πώς και πού παγιδεύετε τις ιδέες σας;
Ιδέες έχω μπόλικες, τις βρίσκω δίχως κόπο. Παγιδεύομαι όταν είναι να τις εκφράσω, είτε επειδή ζορίζομαι είτε επειδή τεμπελιάζω. Συν τοις άλλοις, έχω και διάσπαση προσοχής…
Εργάζεστε με συγκεκριμένο τρόπο; Ακολουθείτε κάποια ειδική διαδικασία ή τελετουργία; Επιλέγετε συγκεκριμένη μουσική κατά την γραφή ή την ανάγνωση; Γενικότερες μουσικές προτιμήσεις;
Όχι, ούτε τα καταλαβαίνω αυτά. Μουσική μαζί με ανάγνωση ή γραφή δεν ταιριάζουν. Παρακάτω εξηγώ γιατί απεχθάνομαι την «υπόκρουση» εν γένει…. Ακούω, αλλά σε άτακτα χρονικά διαστήματα, απρογραμμάτιστα, πολλά είδη μουσικής…
b133314 - 2008Έχετε γράψει σε τόπους εκτός του γραφείου σας/σπιτιού σας;
Μόνο σημειώσεις, τις οποίες κατόπιν χάνω ή δεν καταλαβαίνω τι λένε, καθώς είναι βιαστικές και τσαπατσούλικες. Και η μνήμη δεν είναι μάντης…
Αν είχατε σήμερα την πρόταση να γράψετε μια μονογραφία – παρουσίαση κάποιου προσώπου της λογοτεχνίας ή γενικότερα ποιο θα επιλέγατε;
­Τον Ιησού Χριστό. Με ενδιαφέρουν όμως μόνον τα ατελέσφορα ή μηδενιστικά στοιχεία του…Μέσα στη ματαιότητα και τον μηδενισμό νιώθω όπως το ψάρι μέσα στο νερό…
Γράψατε ποτέ ποίηση – κι αν όχι, για ποιο λόγο;
unnamed`Φυσικά έγραψα και γράφω. Φέτος δημοσίευσα ήδη (με ψευδώνυμο) καμιά δεκαπενταριά ποιήματα… αλλά τα έχασα και δεν μπορώ να τα ξαναβρώ (τι είχες, Γιάννη, τι είχα πάντα…) και μου φαίνεται πως ήταν και καλά…
Περί ανάγνωσης
Αγαπημένοι σας παλαιότεροι και σύγχρονοι συγγραφείς.
Είναι πολλοί. Από την αρχαιότητα έως σήμερα. Φιλόσοφοι, θεωρητικοί εν γένει, λογοτέχνες. Τι σημασία έχουν τα ονόματα, αφού θα λησμονήσω πολλά και μετά θα στενοχωρηθώ που δεν τα μνημόνευσα;
b165775Αγαπημένα σας παλαιότερα και σύγχρονα βιβλία
Ό,τι έγραψα και πριν..
Αγαπημένα σας διηγήματα.
Το ίδιο.
Σας έχει γοητεύσει κάποιος σύγχρονος νέος έλληνας λογοτέχνης;
Όχι, αλλά δεν τους παρακολουθώ και πολύ.
Αγαπημένος ή/και ζηλευτός λογοτεχνικός χαρακτήρας.
Ο πρίγκιπας Μίσκιν. Φιοντόρ και πασών των Ρωσιών…
b161283Αγαπημένο σας ελληνικό λογοτεχνικό περιοδικό, «ενεργό» ή μη; Κάποιες λέξεις για τον λόγο της προτίμησης;
­­­Θα αναφέρω μόνον ένα, που δεν είναι αμιγώς λογοτεχνικό: τις «Σημειώσεις». Υπήρξαν και υπάρχουν όμως και άλλα αξιοπρεπή.
Διαβάζετε λογοτεχνικές παρουσιάσεις και κριτικές; Έντυπες ή ηλεκτρονικές; Κάποια ιδιαίτερη προτίμηση στις μεν ή (και) στις δε;
­­Πολύ σπάνια. Ουδεμία προτίμηση.
Θα μας γράψετε κάποια ανάγνωση σε αστικό ή υπεραστικό μεταφορικό μέσο που θυμάστε ιδιαίτερα;  [μέσο – διαδρομή – βιβλίο – λόγος μνήμης]
b102575Δεν μπορώ να διαβάσω τίποτε μέσα στα λεωφορεία και τα τρένα. Πώς να συγκεντρωθείς ή να απολαύσεις ένα κείμενο με όλα αυτά που ακούς και βλέπεις γύρω σου; Δεν μπορώ να αποσπαστώ απ’ αυτά, με τρώνε η περιέργεια και η ακατανίκητη τάση μου για σχολιασμό, καλαμπούρι και χλεύη…
Περί μετάφρασης
Διακονείτε το κοπιώδες έργο της μετάφρασης. Εργάζεστε με συγκεκριμένο τρόπο; Τι είδους σχέση συνδέει τον μεταφραστή και τον συγγραφέα που ο πρώτος μεταφράζει;
­Απαντώ στο δεύτερο σκέλος της ερώτησης. Αν εκτιμάς τον σb145283υγγραφέα, παρά την άβυσσο που μπορεί να σε χωρίζει απ’ αυτόν, αν τον νιώθεις σαν «αδελφή ψυχή» ή, ακόμη καλύτερα, σαν δάσκαλό σου, τότε θα κάνεις καλύτερα τη δουλειά σου… Γι’ αυτό ποτέ δεν έκανα τίποτα για αμιγώς βιοποριστικούς λόγους – έπρεπε να υπάρχει συμπάθεια – με μια φιλοσοφική έννοια του όρου…
Από τις μεταφράσεις σας ποια σας δυσκόλεψε περισσότερο και ποια σας πρόσφερε τις μεγαλύτερες ηδονές;
­Όλες ήταν «φαρμάκι». Καναδυό θα ήθελα να τις ξαναδουλέψω. Για πάρα πολλές άκουσα καλά λόγια, αν αυτό εννοείτε «ηδονές». Η κύρια ευχαρίστηση μιας μετάφρασης έρχεται όταν επιτέλους την τελειώνεις.
b126296Από τα βιβλία που μεταφράσατε υπάρχουν κάποια στα οποία επιθυμείτε να κάνετε ιδιαίτερη αναφορά ή να συστήσετε στους αναγνώστες;
­­­Έχω μεταφράσει αρχαίους (με ψευδώνυμο), Νίτσε (όλα τα έργα του), Στίρνερ, Μπακούνιν, και τους φιλόσοφους της Σχολής της Φραγκφούρτης (Χορκχάιμερ, Αντόρνο, Μαρκούζε, Χάμπερμας). Επίσης, Φουκώ, Μποντριγιάρ, Ντελέζ, Μπράντλιτζερ…Τέσσερα βιβλία του Καστοριάδη. Και λίγα λογοτεχνικά, κάποια απ’ αυτά με ψευδώνυμο, π.χ. τον Δον Κιχώτη του Θερβάντες και την Αισθηματική αγωγή του Φλωμπέρ… Σταματώ εδώ για να μη γεμίσω τη σελίδα…Μπορεί να τα δει κανείς στην ιστοσελίδα biblionet.gr. Μετέφραζα πάντα μόνο βιβλία που επέλεγα ο ίδιος. Ελάχιστες δουλειές έκανα κατά παραγγελίαν. Όλα μου τα μεταφρασμένα βιβλία, εκτός των λογοτεχνικών, είναι πολύ δύσκολα. Χρειάζονται κόπο, υπομονή, επαναλήψεις και υπόβαθρο – και παρεμφερείς αναγνώσεις. Στους αναγνώστες συστήνω να μην τα παίρνουν μαζί τους στις εκδρομές και να μην προσπαθούν να τα διαβάσουν στο κρεβάτι ή αραγμένοι στον καναπέ. Αυτοί θα τα αδικήσουν και εκείνα θα τους εκθέσουν.
b29172Μπορείτε να μας μιλήσετε και για τα υπόλοιπα βιβλία που μεταφράσατε (ή όσα επιθυμείτε); Για την μεταφραστική τους εμπειρία, τις ηδονές, τις απομαγεύσεις τους.
Απαντώ στο τελευταίο. Η απομάγευση είναι δύο ειδών: α) όταν διαπιστώνεις, καθώς προχωράς το βιβλίο, ότι δεν είναι και τόσο σπουδαίο όσο νόμιζες στην αρχή, είτε εν συνόλω είτε στις λεπτομέρειές του και β) όταν πέφτεις σε κομμάτια παντελώς ακατανόητα και αναρωτιέσαι «για ποιο λόγο; Καλά κυλούσε μέχρι τώρα…). Σημειώνω ότι τα σκοτεινά πράγματα με απωθούν. Μου αρέσει η διαύγεια και η σαφήνεια (όσο κι αν λένε μερικοί, και μάλιστα σοβαροί, όχι γελοίοι, ότι σε μια εποχή ολοκληρωτικής διάβρωσης και ισοπέδωσης της γλώσσας, πρέπει να γράφουμε «απόκρυφα» ακριβώς για να αντιταχθούμε στη διαδικασία αυτή…)
b29210Εργάζεστε με συγκεκριμένο τρόπο; Ακολουθείτε κάποια ειδική διαδικασία ή τελετουργία; Επιλέγετε συγκεκριμένη μουσική κατά την ανάγνωση και την μετάφραση; Γενικότερες μουσικές προτιμήσεις;
­Τι συγκεκριμένο τρόπο; Ατελείωτες ώρες σε ένα γραφείο, με πέντε βιβλία και τρία λεξικά ανοιχτά και μια οθόνη αναμμένη. Παλιότερα δίναμε χειρόγραφα, πάκα ολόκληρα… Αποτέλεσμα: αυχενικό σύνδρομο, πόνοι στη μέση, στις ωμοπλάτες και στους καρπούς, πονοκέφαλοι και μείωση της όρασης. Σουγιάς κολοκοτρωνέικος… Και παράδες γιοκ… Οι μουσικές μάς μάραναν… Απορώ πως παραμένω ευσταλής και πως δεν έχω δέκα βαθμούς μυωπία ή πρεσβυωπία. Ήμουν τυχερός… Όσον αφορά στην «τελετουργία» και τη «διαδικασία», κάθε είδος «υπόκρουσης» ή «επένδυσης» με εκνευρίζει. Για να πω ένα σχετικό παράδειγμα: πάρτε π.χ. ένα ποίημα επενδυμένο με μουσική ή με εικόνες ή βιντεοποιημένο. Είναι σαν να ομολογεί ο δημιουργός του: φοβάμαι πως έφτιαξα κάτι άθλιο ή έστω μέτριο, αλλά με το περιτύλιγμα ίσως τρώγεται… Το περιτύλιγμα όμως εγώ δεν το τρώω, το πετάω…
dqexatomos_thumb_Υπάρχουν συγκεκριμένοι συγγραφείς με τη μετάφραση των οποίων θα επιθυμούσατε να αναμετρηθείτε;
Θεός φυλάξοι! Όχι άλλο!
Τις περισσότερες φορές ο μεταφραστής τίθεται στο περιθώριο. Τα φώτα στρέφονται αποκλειστικά στον συγγραφέα, ενώ σπάνια οι κριτικές αναφέρονται στο έργο του. Για ποιο λόγο συμβαίνει αυτό και τι θα προτείνατε ώστε να έχει τη θέση που του αρμόζει;
Ο δημιουργός προέχει. Ο μεταφραστής μεταφέρει απλώς τις ιδέες και τα λόγια ενός ξένου σε μια άλλη γλώσσα. Είναι δημιουργός «γιαλαντζί». Ωστόσο, υπάρχουν μεταφράσεις που «αναδεικνύουν» και, σπανιότατα, «βελτιώνουν» το πρωτότυπο. Για να το καταλάβει αυτό κανείς βέβαια, πρέπει να γνωρίζει άριστα και τις δύο γλώσσες. Πάντως, αν είσαι καλός μεταφραστής, οι αναγνώστες αργά ή γρήγορα το αναγνωρίζουν… Και, να σημειώσω, κανένας μεταφραστής δεν μπόρεσε ποτέ να αποφύγει πλήρως τις αβλεψίες, τα λάθη και τις παρανοήσεις… Οι παγίδες είναι αναρίθμητες…
b114317Από την άλλη οι επιμελητές και διορθωτές τίθενται σε ακόμα μεγαλύτερη «αφάνεια». Τι προβλήματα παρουσιάζει η συνεργασία μαζί τους και ποια θα ήταν η ιδανικότερη μορφή της;
Τα τελευταία χρόνια ένας πολύ στενός φίλος και συνεργάτης κοιτά τα τελικά κείμενά μου και κάνει παρατηρήσεις. Ελάχιστους επαγγελματίες του είδους γνώρισα, διότι, απλούστατα, οι υπάρχοντες δεν μπορούσαν να διορθώσουν τα βιβλία μου… Αφού δεν σκάμπαζαν γρυ!… Όσοι προσπάθησαν, επειδή τους έβαλαν οι εκδότες, βλαστήμησαν την ώρα και τη στιγμή. Θυμάμαι κάποιον δυστυχή που πήγε να μου κάνει παρατηρήσεις «επί της ουσίας», ενώ οι γνώσεις του ήταν το πολύ πρωτοετούς φοιτητή… Ναι, αλλά το κείμενο ήταν Αντόρνο! Ούτε εγώ καταλάβαινα καλά καλά τι έλεγε…Δεν είμαι σνομπ, αλλά όποιος ανακατεύεται με τα πίτουρα, τον τρων οι κότες…
b14347Σας ακολούθησαν ποτέ ήρωες των βιβλίων που μεταφράσατε; Μάθατε τα νέα τους;
Οι ήρωες της συντριπτικής πλειονότητας των βιβλίων μου είναι αφηρημένες έννοιες. Δεν μ’ αφήνουν στιγμή ήσυχο, με βασανίζουν ακατάπαυτα. Αυτές περιμένουν νέα από μένα. Π.χ. τι είναι Διαφωτισμός; Τι σημαίνει ελευθερία; Έχει περιεχόμενο ή όχι η λέξη «αλλοτρίωση»; Εδώ σε θέλω, κάβουρα, να περπατάς στα κάρβουνα…
Περί αδιακρισίας
Ποιες είναι οι σπουδές σας; Διαπιστώνετε κάποια εμφανή απορρόφησή τους στη γραφή σας (π.χ στην θεματολογία ή τον τρόπο προσέγγισης);
­b149686Σπούδασα νεοελληνική φιλολογία και κατόπιν φιλοσοφία στο ΑΠΘ. Μέτρια πράγματα και ελάχιστη συμμετοχή εκ μέρους μου… Οι καθηγητές τότε ήταν είτε συντηρητικοί και βαρετοί είτε φίλαυτοι φιγουρατζήδες – συνήθως «αριστεροί». Η δεύτερη κατηγορία ήταν πιο αντιπαθής, διότι εκείνοι οι ανεκδιήγητοι φαφλατάδες δεν διάβαζαν τίποτα – ήταν επικίνδυνα άσχετοι. Σήμερα, οι νεότεροι καθηγητές είναι πολύ καλύτεροι, αλλά και πάλι επιπλέουν και προβάλλονται οι αναιδείς και αγράμματοι ρήτορες…
Κατ’ ουσίαν είμαι αυτοδίδακτος. Τρέχαμε, με τον καλύτερο φίλο μου και έναν άλλο (και οι δύο καθηγητές πανεπιστημίου σήμερα), σε όλες τις βιβλιοθήκες, μαζεύαμε όλα τα ξένα βιβλία από τα βιβλιοπωλεία και παραγγέλναμε και άλλα από βιβλιοπωλεία του εξωτερικού. Με μανία, και χωρίς να τα διαβάζουμε όλα ή εξ ολοκλήρου… Είχαμε πολύ μεγάλη περιέργεια και γι’ αυτό βγήκαμε «ψυλλιασμένοι». Ωστόσο, μου έλειψε η μαθητεία. Είναι μεγάλο πράγμα… Σπουδαίο να σε καθοδηγεί κάποιος και να δουλεύεις μαζί του. Γι’ αυτό μου έλειψε πολύ και η διδασκαλία, επειδή, καταπώς λένε, είμαι καλός δάσκαλος…. Διδασκαλία σε μετεφηβικό επίπεδο εννοώ, όχι για νιάνιαρα… – Η γραφή μου είναι ελεύθερη, αν και με έλκει πολύ η συστηματικότητα. Η τελευταία όμως απαιτεί χρόνο και πού να βρεθεί αυτός με τις χρονοβόρες δουλειές που κάνω; Τι ωραίο, να σε ευνοούν οι συνθήκες και να έχεις την άνεση να κάνεις μια σοβαρή μελέτη! Η θεματολογία μου πάντως είναι «απέραντη», με την έννοια ότι τα ενδιαφέροντά μου ήταν και είναι πολλά και ποικίλα.
b114297Πώς βιοπορίζεστε;
Οι κύριες δουλειές που έκανα τριάντα ολόκληρα χρόνια (όχι συγχρόνως!) ήταν καθηγητής σε φροντιστήριο, μεταφραστής και διευθυντής εκδόσεων. Τώρα είμαι άνεργος ή, αλλιώς, «συνταξιούχος χωρίς σύνταξη». Ελπίζω η δαρβινική έννοια της “survival of the fittest” να αντισταθμιστεί ή και να εξουδετερωθεί από την κροποτκινική έννοια της “mutual aid”. Αλλιώς την έχουμε άσχημα…
Τι διαβάζετε, τι γράφετε και τι μεταφράζετε αυτό τον καιρό;
Όπως πάντα, διαβάζω ετερόκλητα πράγματα. Γράφω ή ξαναγράφω ένα σωρό πράγματα μαζί, αλλά όχι με πολύ φανατισμό. Και δοκιμιακά και λογοτεχνικά. Συνήθως δεν τα ολοκληρώνω και μένουν στο συρτάρι. Αυτή τη στιγμή μπορεί να έχω και πέντε βιβλία κατά νουν. Από μεταφράσεις θα ήθελα μόνο να ολοκληρώσω τα άπαντα του Νίτσε, που τα εκδίδω τώρα στις εκδόσεις «Πανοπτικόν» και έχουν μείνει δύο τόμοι.
b29224Παρακολουθείτε σύγχρονο κινηματογράφο ή θέατρο; Σας γοήτευσε ή σας ενέπνευσε κάποιος σκηνοθέτης, ταινία, θεατρική σκηνή;
Παρακολουθώ πού και πού κινηματογράφο και θέατρο, παλιό και σύγχρονο. Περισσότερο τον πρώτο. Αρκετά έργα μου αρέσουν αλλά έχει και απίστευτη σαβούρα. Όσον αφορά στο θέατρο, μου τη βαράν στα νεύρα κυρίως οι «εκ των ενόντων» μονόλογοι που είναι της μόδας σήμερα… Ένας ηθοποιός διαβάζει κάτι… Πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, αν αυτό είναι θέατρο, εγώ είμαι ο πάπας… – Δεν νομίζω ότι υπάρχει κάποιος ή κάτι συγκεκριμένο που να με ενέπνευσε, αλλά με γοήτευσαν πολλά…
Αν κάποιος σας χάριζε την αιώνια νιότη με αντίτιμb6220ο την απώλεια της συγγραφικής, της μεταφραστικής ή της αναγνωστικής σας ιδιότητας, θα δεχόσασταν τη συναλλαγή;
­­­Η προσφορά σας δεν με αγγίζει, διότι η αιώνια νιότη ή μάλλον οι συνεχείς παλινδρομήσεις προς την εφηβική και προεφηβική ηλικία είναι αναπόδραστος όρος της ύπαρξής μου.
Κάποια ερώτηση που θα θέλατε να σας κάνουμε μα σας απογοητεύσαμε; Απαντήστε την!
Όχι, καμιά. Ας μην το παρακάνουμε…

26 Ocak 2015 Pazartesi

Ο μνησικακος Ανθρωπος” ,o εθνολαικισμος και η αντιληψη της Δικαιοσυνης ως εκδίκησης

Ο Μ Σελερ στο έργο του Ο μνησίκακος Ανθρωπος” διέκρινε το πως  συνδέεται την μνησικακία με την δικαιοσύνη. Δηλαδή το ότι ο μνησίκακος ξυπνά και κοιμάται και ονειρευται τη Δικαιοσύνη – εννοώντας βέβαια τη δική του αποκλειστικά δικαιοσύνη – δηλαδή την εκδίκηση (πραγματική η φανταστική) . 

αυτή η έμμονη με την δικαιοσύνη -εκδίκηση τον εμποδίζει   να χαρεί το παρόν! Τον πληγώνει και τον αναγκάζει να ξυνει διαρκώς τις πληγές του.
Η εΘνολαικιστική Μνησικακία είναι σα να ξυνεις διαρκώς τις πληγές σου
Είναι σαν να πέφτεις σε μια δίνη και να βουλιάζεις  όλο και περισσότερο,σαν να αγκομαχας πνιγμένος μέσα στο δικό σου τραύμα. Με αυτή την έννοια η δικαιοσύνη -εκδίκηση κατατρώει κάθε αλλη ζωντανή ικμάδα , κάθε δημιουργικότητα και μετατρέπει τον άνθρωπο σε μνησίκακο άνθρωπο . Κάθε του λέξη αντανακλά το βάθος της όποιας πληγής του κάθε του πράξη αναπαράγει και πολλαπλασιάζει το όποιο τραύμα του μνησίκακου εθνολαικιστή ( η μάλλον του εθνολαικιΣτή που επενδύει στην μνησικακία

18 Ocak 2015 Pazar

Κρίστοφερ Λας, Κορνήλιος Καστοριάδης, Ζαν Κλωντ Μισεά, Η κουλτούρα του εγωϊσμού, /απο το ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ: Η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ "ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ".


Κρίστοφερ Λας, Κορνήλιος Καστοριάδης, Ζαν Κλωντ ΜισεάΗ κουλτούρα του εγωϊσμού, μετάφραση: Χριστίνα Σταματοπούλου, Εναλλακτικές εκδόσεις, Αθήνα 2014, ISBN 978-960-427-155-9.
Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:
Το 1986, το βρετανικό τηλεοπτικό κανάλι, Channel 4, οργάνωσε μία συνάντηση ανάμεσα στον Κορνήλιο Καστοριάδη και τον Κρίστοφερ Λας, συνάντηση που πραγματοποιήθηκε, υπό την διεύθυνση και με τη συμμετοχή του Καναδού φιλόσοφου και πολιτικού Μάικλ Ιγνάτιεφ. Αυτή η συνομιλία, που δεν ξαναμεταδόθηκε ούτε μεταγράφηκε ποτέ, μέχρι την πρόσφατη έκδοσή της το 2013, αναλύει τις ηθικές, ψυχολογικές και ανθρωπολογικές επιπτώσεις της ανάπτυξης του σύγχρονου καπιταλισμού. Οι απαρχές της καταναλωτικής κοινωνίας συνοδεύονται από τη γέννηση ενός νέου εγωισμού, που κάνει τα άτομα να αποσύρονται από τη δημόσια σφαίρα και να καταφεύγουν σε έναν αποκλειστικά ιδιωτικό κόσμο. Χωρίς σχέδιο, όμηροι ενός παραισθησιογόνου κόσμου, ναρκωμένου από το μάρκετινγκ και τη διαφήμιση, τα άτομα δεν διαθέτουν πλέον πρότυπα με τα οποία μπορούν να ταυτιστούν. Η συνομιλία ακολουθείται από ένα εκτενές επίμετρο του Ζαν-Κλωντ Μισεά, με τίτλο «Η ψυχή του ανθρώπου στον καπιταλισμό».
***
Πριν από τριάντα ή εξήντα χρόνια, οι άνθρωποι της αριστεράς μιλούσαν για τη Μεγάλη Νύχτα, οι άνθρωποι της δεξιάς για την αέναη πρόοδο κ.λπ. Σήμερα, κανένας δεν τολμάει να εκφράσει ένα φιλόδοξο σχέδιο, ή τουλάχιστον ορθολογικό, που να πηγαίνει πέρα από τον προϋπολογισμό ή από τις προσεχείς εκλογές
Κορνήλιος Καστοριάδης

Περιέγραψα τον «ελάχιστο εαυτό» ή το «ναρκισσιστικό Εγώ» σαν ένα Εγώ που αδειάζει όλο και περισσότερο από κάθε περιεχόμενο, που έχει φτάσει να προσδιορίζει τους στόχους του για τη ζωή με τους πιο περιοριστικούς όρους, με όρους απλής επιβίωσης, καθημερινής επιβίωσης.
Κρίστοφερ Λας

Οι σύγχρονοι άνθρωποι δεν πρόκειται να βρουν τον δρόμο προς μια προσωπική και συλλογική χειραφέτηση, πραγματική και συνάμα γνήσια ανθρώπινη, με το να δαιμονοποιούν ως «αντιδραστική» κάθε αίσθηση ταυτότητας και συγγένειας ή χαρακτηρίζοντας, από θέση αρχής, ως υποχρεωτικά «παρελθοντολατρεία» τη θεμιτή προσήλωση των λαών στη γλώσσα τους, τις παραδόσεις τους και τον πολιτισμό τους – και ως γνωστόν, αυτός είναι, σήμερα, ο σταθερός πυρήνας κάθε αριστερής μεταφυσικής.
Ζαν Κλωντ Μισεά
Απόσπασμα από το βιβλίο (σε αγκύλες οι αντίστοιχες σελίδες του βιβλίου): 
[σελ. 26] (…)Κρίστοφερ Λας
Αυτό που με εκπλήσσει είναι ότι ζούμε σε έναν κόσμο δίχως στέρεη πραγματικότητα…Λέμε συχνά πως η καταναλωτική κοινωνία μας περιβάλλει με αντικείμενα, πως μας ωθεί να τους δίνουμε μεγάλη σημασία, αλλά νομίζω πως πρόκειται για απατηλή ιδέα. Θεωρώ τον κόσμο, μέσα στον οποίο ζούμε, εξαιρετικά ασταθή, πρόκειται για έναν κόσμο που αποτελείται από φευγαλέες εικόνες και που τείνει όλο και περισσότερο -εν μέρει, νομίζω, χάρη στην τεχνολογία των μαζικών μέσων επικοινωνίας- να αποκτήσει έναν παραισθησιογόνο χαρακτήρα: ένα είδος κόσμου από φανταστικές εικόνες, σε αντίθεση με έναν κόσμο πραγματικών αντικειμένων τα οποία να διαρκούν περισσότερο από εμάς. Αυτή η αίσθηση της ιστορικής συνέχειας, που προσφέρει, μεταξύ άλλων η οικειότητα με στέρεα, χειροπιαστά αντικείμενα, δείχνει να υποχωρεί όλο και περισσότερο μπροστά σε μια επίθεση από εικόνες φτιαγμένες, [σελ.27] τις περισσότερες φορές, για να ξυπνάνε τις φαντασιώσεις μας. Πιστεύω πως ακόμα και η επιστήμη, που, μέχρι τώρα, θεωρούνταν ένα από τα κυριότερα μέσα δημιουργίας μιας πιο ορθολογικής, πιο ρεαλιστικής κοσμοαντίληψης, εμφανίζεται, στην καθημερινή μας ζωή, σαν μια διαδοχή τεχνολογικών θαυμάτων που μας κάνουν να πιστεύουμε ότι όλα είναι δυνατά. Σε έναν κόσμο όπου όλα είναι δυνατά, με μία έννοια, τίποτε δεν είναι εφικτό. Κι έπειτα, τα όρια ανάμεσα στο Εγώ και τον περιβάλλοντα κόσμο τείνουν να συγχέονται όλο και περισσότερο.(…)

Τυραννία, Βία και Τεχνική Εμμανουήλ Λεβινάς, Ελευθερία και Εντολή (1953), μετάφραση Μιχάλης Πάγκαλος, εκδόσεις ΕΣΤΙΑΣ (2007) αναδημοσιευση απο το danger.few!!!

Τυραννία, Βία και Τεχνική


«Η τυραννία έχει με το μέρος της ανεξάντλητους πόρους: την αγάπη και το χρήμα, τα βασανιστήρια και τον πόλεμο, τη σιωπή και τη ρητορεία. Δύναται να εκμηδενίσει, στην εξανδραποδισμένη ψυχή, ώς και την ικανότητά της να κάμπτεται, δηλαδή ώς και την ικανότητα υπακοής σε μια εντολή. Η πραγματική ετερονομία ξεκινά όταν η υπακοή σταματά να είναι συνειδητή και μετατρέπεται σε κλίση. Ο άνθρωπος που έχει ψυχή δούλου είναι ακριβώς ο άνθρωπος που δεν μπορεί πλέον να καμφθεί, που είναι ανίκανος να δεχτεί εντολές. Η λατρεία του αρχηγού πλημμυρίζει σε τέτοιο βαθμό την ψυχή, ώστε αυτή να μην τηρεί αποστάσεις. Ο φόβος κατέχει την ψυχή σε τέτοιο βαθμό ώστε να μην τον βλέπει αλλά να βλέπει μέσω αυτού. […] Η υπόσταση που στραγγαλίζει ο τύραννος δεν είναι διόλου υπόσταση∙ ενώπιόν του δεν βρίσκεται κανείς. […]


Η τυραννική ή βίαιη πράξη καταργεί κάθε σχέση με το Άλλο: είναι η κατάσταση στην οποία πράττει κανείς σαν να ήταν εντελώς μόνος του. Ενώ εμφανίζεται σαν άμεση και αδιαμεσολάβητη, στην πραγματικότητα η βίαιη πράξη πρέπει να θεωρηθεί ως μια πράξη [παρόμοια με αυτή] που ασκείται, επί παραδείγματι, πάνω στα πράγματα [και που] συνίσταται στο να βρεθεί εκείνη η λαβή του αντικειμένου, από την οποία ξεκινώντας θα εφαρμοστεί, στη βάση των καθολικών νόμων που εξαφανίζουν την ατομικότητά του, η βούληση του εργαζόμενου. […]


Η βία είναι ένα πράττειν που πλησιάζει πλαγίως κάθε ον και κάθε ελευθερία. Η βία είναι ένα πράττειν που συλλαμβάνει το ον εξαπίνης, αρπάζοντάς το εν τη απουσία του, από αυτό που δεν είναι πραγματικά το ίδιο. Η βία συλλαμβάνει το ον ως υπολογιστικό δεδομένο, σαν ιδιαίτερη περίπτωση μιας έννοιας. […]


Η άσκηση βίας πάνω σε ένα ελεύθερο ον είναι, υπό την ευρεία έννοια, πόλεμος. […] Ο πόλεμος είναι ενέδρα: είναι η απόπειρα άλωσης της βαθύτερης υπόστασης του άλλου, άλωσης του πυρήνα της δύναμης και της απόλυτης μοναδικότητάς του, διαμέσου της πιο αδύναμης πλευράς του∙ είναι η αναζήτηση της αχίλλειας πτέρνας του. […] Το ίδιον δηλαδή της βίαιης πράξης, το ίδιον της τυραννίας, είναι ο πλάγιος τρόπος με τον οποίο προσεγγίζεται το υποκείμενο εφαρμογής αυτής της πράξης∙ η μη αναγνώριση του άλλου ως προσώπου∙ η θεώρηση της ελευθερίας του άλλου ανθρώπου ως δύναμης και μάλιστα πρωτόγονης∙ η αναγωγή της ετερότητάς του στην τάξη της δύναμης. […]


Η όψη, το πρόσωπο, είναι το γεγονός μιας πραγματικότητας που μου αντιτάσσεται [αλλά] θα ήταν λάθος να θεωρήσουμε την αντίσταση αυτή υπό το πρίσμα της δύναμης που συγκρούεται με την ελευθερία μου. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια αντίθεση που προηγείται της ελευθερίας μου και τη θέτει σε κίνηση. […] Μη όντας αντιπαράθεση ισχύος, η αντίθεση του προσώπου δεν ερμηνεύεται ως εχθρότητα. Είναι μια ειρηνική αντίθεση, κατά την οποία η ειρήνη δεν είναι επ’ ουδενί μια πολεμική ανακωχή, μια απλώς αυτοσυγκρατούμενη βία. Η βία συνίσταται τουναντίον στο να αγνοεί κανείς το πρόσωπο του όντος, να αποφεύγει το βλέμμα του. […]


Το νόημα του προσώπου εκπορεύεται από το ίδιο το πρόσωπο, είναι η προσωπική έκφραση. […] Η έκφραση είναι μια πρόσκληση συνομιλίας. Η έκφραση είναι η κατεξοχήν άμεση σχέση. […]  Το ον που παρουσιάζεται στην έκφραση μάς δεσμεύει ήδη στην κοινωνία, σε ένα κοινωνείν μαζί του. […] Τα όντα που παρουσιάζονται το ένα στο άλλο, υποτάσσονται το ένα στο άλλο. Η υπόταξη αυτή αποτελεί το πρωταρχικό γεγονός της μεταβατικής σχέσης μεταξύ των ελευθεριών καθώς και την ίδια τη μορφή της εντολής. Πρόκειται για τη δυνατότητα ενός όντος να εντέλλεται ένα άλλο, χωρίς η εντολή αυτή να απορρέει από τη λειτουργία ενός συστήματος και χωρίς να εμπεριέχει τίποτα το τυραννικό. […]


Η μαζική παραγωγή εξανδραποδισμένων ψυχών δεν αποτελεί απλώς την τραγικότερη εμπειρία του νεωτερικού ανθρώπου, αλλά συνιστά επίσης την ισχυρότερη ανασκευή των επιχειρημάτων περί της ανθρώπινης ελευθερίας. […]


Η ελευθερία που εντούτοις μας απομένει, συνοψίζεται στη δυνατότητά μας να προβλέψουμε τις διαστάσεις του εξανδραποδισμού μας και να επιχειρήσουμε να διασφαλιστούμε εναντίον του. Η ελευθερία συνίσταται λοιπόν στο να θεμελιώσουμε μια υπέρ-υποκειμενική τάξη, να εμπιστευτούμε το έλλογο στο γραπτό, να καταφύγουμε σε ένα θεσμό. […]»



Εμμανουήλ Λεβινάς, Ελευθερία και Εντολή (1953),
μετάφραση Μιχάλης Πάγκαλος, εκδόσεις ΕΣΤΙΑΣ (2007)

17 Ocak 2015 Cumartesi

Αναμνήσεις εσωτερικής ζωής : ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗ Γυναίκα με ποδήλατο...

 Αναμνήσεις εσωτερικής   ζωής :  ΓΙΑ ΤΟ  ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗ 

Γυναίκα με ποδήλατο

 Πέτρος  Θεοδωρίδης
 Γυναίκα με ποδήλατο
 Αναμνήσεις  εσωτερικής  ζωής αλλά θα μπορούσαν να ονομαστούν και αφηγήσεις  εσωτερικής  ζωής : θραύσματα  μνήμης περιβεβλημένης με  σκέψεις του συγγραφεα που καθώς διαθέτει εσωτερική ζωή διαθέτει και μια δική του , εντελώς  δική του, διάσταση του χρόνου: το παρελθόν εισβάλλει στο παρόν –όπως συμβαίνει πάντα μέσα μας - σαν κεραμίδια που χώνονται σε αλλά  κεραμίδια- χωρίς κενά και απουσίες .
 Η εσωτερική ζωή είναι συμπαγής …
 Ατέλειωτες αναμνήσεις   ανθρωπίνων αρχετυπικών μορφών όπως εκείνη της Δώρας ,που βρέθηκε έξω από τον καιρό της, ένα σώμα  ‘’που  επιπλέει  ακόμα κάτω από στρώματα  του χρόνου, όπως ένας νεκρός που δεν υποψιάζεται τον ίδιο του τον θάνατο ,  ‘’που πας περήφανη και ωραία Δώρα  Σε ποια  γωνία της  μοίρας μας κοιμάσαι τώρα;  Όπως του εξόριστου ,όχι πια γέρου ούτε νέου, με κινήσεις αποφασιστικές  και τον ηθικό εγωισμό  του αμετανόητου που έγραφε γράμματα σε συνθηματική γλώσσα ‘’ Πολύ στεναχωρήθηκα  που η γιαγιά μίλησε  τόσο άσχημα στο εγγονάκι της ‘ εννοώντας  ότι , με την εισβολή των σοβιετικών αρμάτων στην Τσεχοσλοβακία , η γιαγιά Ρωσία μάλλον το παράκανε ‘’.

Αναμνήσεις αισθημάτων αμηχανίας και παρεξηγσεωνοπως  με  τον οικονομολόγο που πέρασε   τον συγγραφέα μας για τον οικονομολόγο  Κωστα Μαρκακη και του λεγε παράξενα πράγμα για ποσοτικές μεθόδους και συναθροιστικές μεταβολές    για τα όποια ο  συγγραφέας μας δεν καταλάβαινε γρυ’  ‘’ κι έτσι ''συμφιλιωμένοι με το γεγονός ότι δεν είχαμε να πούμε τίποτε οι δυο μας ,χαμογελάσαμε ευγενικά στους φοιτητές  που είχαν επωμιστεί με ζήλο τον ρολό του ταξιθέτη’’’
Αφηγήσεις σκέψεων όπως εκείνη για τα ειδή αναγνωστών   τους ψυχαναγκαστικούς  και αδηφάγους  ‘’ Οι πρώτοι κατατρύχονται διαρκώς  από την αγωνία  μη φάνουν ασυνεπείς ,μην παρατήσουν τον αγώνα στη μέση . Οι άλλοι , αντίθετα , πέφτουν με τα μούτρα στα πολλά διαβάσματα αναστατώνοντας  το μυαλό τους με  διαφορετικά φίλτρα και μυρουδιές ,ε νω σκορπίζουν γύρω τους   αποφάγια και συχνά ολόκληρα πιάτα ανέγγιχτα .Οι πρώτοι υπακούν σε όλη τους τη ζωή  στην επιθυμία της μητέρας  να τρώνε όλο το φαγητό τους,ακομα  και όταν αισθάνονται πια χορτασμένοι  και αηδιασμένοι. Οι δεύτεροι ζουν με την σπάταλη και τρέχουν από βιβλίο σε βιβλίο χωρίς υπομονή , χωρίς τάξη και συνοχή  ‘’
Ο συγγραφέας ομολόγει ότι ‘’ στα διαβάσματα  βρισκόταν σταθερά’’ από την πλευρά του έλους  της λασπωμένης παδιαδας’’αυτό χαρακτηρίζεται ως  ‘’Έλληνας  μικροαστός διανοούμενος με ροπή στη μελαγχολική αδηφαγία. Ομολόγει πως ‘’ το όλο  συστροφές και αχρήστους  σταθμούς  διάβασμα γίνεται με τα χρόνια μια  μορφή συνείδησης ..
 Αφηγήσεις όπως  εκείνη της ιστορίας του Ιωσήφ  που ‘’έκλαιγε με τον ίδιο τρόπο που έπαιρνε πίσω ολόκληρα κομμάτια από τις ιστορίες του’’ ,όπως εκείνη για  την γυναίκα του αδελφού  του που κομματιάστηκε από τηβομβα καθώς ‘’έπινε τον καφέ της έξω από τα μαγαζί ,και εκεί τους πήραν ολουςτα σιδερά είκοσι ανθρώπους ‘’  με κλάμα που ‘’ερχόταν από την πλευρά του γραφείου  με την  μορφή πνιγμένων σημάτων, μικρών ηχητικών σπασμών και γόων ‘’ και που –λίγο πριν τον πάρουν. Είχε απομείνει μόνο  μια φωνή , ένα βραχνό σύρσιμο που έμοιαζε με τον ήχο χαρτιού που καίγεται στο τζάκι’’

Η ιστορίες σαν κιαυτή του Νικηφόρου: παρατηρήσεις σε ένα  εντελώς κοινότοπο άνθρωπο , δίχως ορατές αδυναμίες και περιττές αντιπάθειες’’ που ‘’στον Γαμο της κορης του ναι εκεί θα δακρύζει. Το επιβάλλει έξαλλου η  στιγμή και η φύση της σχεσης πατερα και κόρης ..  Η του φίλου του Υφαντή  - που του έδινε ραντεβού σε άχρωμα μέρη  όπως  το ‘’Plaza ‘’  στους Αμπελοκήπους  που έβαζε  αγγελίες για  μαθήματα  οικονομικών λογιστικών σε φοιτητές των ΤΕΙ  και αίφνης  βρέθηκε ερωτευμένος ….  ‘’

Η  γραφή του  Σεβαστακη  είναι  σκέψη , το απόσταγμα  σκέψης , μια προσπάθεια  διήθησης  του χρονου,μια απόπειρα αιχμαλώτισης  της   αιωνιότητας .. 
Γιατί αυτή είναι η μονή δυνατή αιωνιότητα, η αιωνιότητα της σκέψης , της εσωτερικής  ζωής και ο Σεβαστάκης  κατοικεί σε αυτήν....
Κριτικές - ΠαρουσιάσειςΚώστας Στοφόρος, Ηλεκτρικές αναγνώσεις, "Δρόμος της Αριστεράς", 3.1.2015

Αριστοτέλης Σαΐνης, Κρίση, Iστορία, φαντασία και πειραματισμοί, "Εφημερίδα των Συντακτών", 20.12.2014

Κική Τριανταφύλλη, Η κρίση είναι οικονομική και ηθική, "Τα Νέα"/ "Βιβλιοδρόμιο", 13.12.2014

Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, Όταν η Γενιά του Πολυτεχνείου (δεν) συναντά τη Γενιά της Μεταπολίτευσης, "Lifo", τχ. 408, 13.11.2014

Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης, Νικόλας Σεβαστάκης: «Ο χρόνος ανάποδα», "Fractal", Νοέμβριος 2014

Έλενα Χουζούρη, Το φως της αμφιβολίας, www.oanagnostis.gr, 4.10.2014

Βασιλική Χρίστη, Γυναίκα με ποδήλατο, www.diavasame.gr, Οκτώβριος 2014

Λίζυ Τσιριμώκου, Μικρές ανήλικες και ενήλικες στιγμές, Περιοδικό "Σύγχρονα Θέματα", τχ. 126, Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2014

Μαριαλένα Σπυροπούλου, «Ζούμε μια περίοδο φοβισμένη», "Η Καθημερινή"/ "Τέχνες και Γράμματα", 31.8.2014

Αντώνης Φράγκος, Γυναίκα με ποδήλατο, "Το Περιοδικό", 20.8.2014

Ηλίας Κανέλλης, Βιβλία για το καλοκαίρι, "The Books' Journal", τχ. 46, Αύγουστος 2014

Δημήτρης Αθηνάκης, Βιβλία για μια εποχή που τυχαίνει να είναι καλοκαίρι, "Έξώστης", 15.7.2014

Μαρία Στασινοπούλου, «Θυμωμένη αμφιβολία», "Εφημερίδα των Συντακτών", 12.7.2014

Χαρίκλεια Δημακοπούλου, Γυναίκα με ποδήλατο, "Εστία", 12.7.2014

Χρυσούλα Γούναρη, The best way out is always through, "BookWorm", 11.7.2014

Γυναίκα με ποδήλατο, "Το Βήμα"/ "Βιβλία", 6.7.2014

Κώστας Αγοραστός, Πενήντα βιβλία για το καλοκαίρι, www.bookpress.gr, 5.7.2014

Γιάννης Μπασκόζος, Επιλογές καλοκαιριού, www.oanagnostis.gr, 28.6.2014

Λαμπρινή Κουζέλη, Ιστορίες ρομαντισμού και πολιτικής, "Το Βήμα"/ "Βιβλία", 22.6.2014

Λίνα Πανταλέων, Αυτόνομη ζώνη σεμνών συγκινήσεων, "Η Καθημερινή"/ "Τέχνες και Γράμματα", 22.6.2014

Νίκος Βατόπουλος, Ο θρίαμβος της μικρής φόρμας, "Η Καθημερινή", 21.6.2014

Κώστας Αγοραστός, Σάμος, Θεσσαλονίκη, Λυών με όχημα τη μνήμη, www.bookpress.gr, 18.6.2014

Κική Τριανταφύλλη, Νικόλας Σεβαστάκης: Η Αριστερά ως γυναίκα, "Τα Νέα", 14.6.2014

Μικέλα Χαρτουλάρη, Οι οπαδοί της φούγκας, "Εφημερίδα των Συντακτών", 5.6.2014

Βασιλική Πέτσα, «Έχασαν, κέρδισαν, ποιος μπορεί να το πει;», www.chronosmag.eu, τχ. 14, Ιούνιος 2014

Έλενα Δουβλέτη, Το πέρασμα από το χθες στο σήμερα, Περιοδικό "Εντευκτήριο", τχ. 105, Απρίλιος-Ιούνιος 2014

3 Ocak 2015 Cumartesi

Alain Badiou:Το δημοκρατικό έμβλημα (περιέχεται στο συλλογικό,''Που πηγαίνει η δημοκρατία;'' επιμέλεια Δ.Βεργέτης,εκδόσεις Πατάκη) αναδημοσιευση απο το Ταξικές Μηχανές die Bestimmung des Menschen





Είναι βέβαιο ότι η λέξη ''δημοκρατία'' παραμένει το έμβλημα της σύγχρονης πολιτικής κοινωνίας,παρά την υποβάθμιση που υφίσταται το κύρος της καθημερινά.Το έμβλημα είναι αυτό που σε ένα συμβολικό σύστημα δεν μπορούμε να αγγίξουμε.Μπορείτε να πείτε ό,τι θέλετε για την πολιτική κοινωνία,να ασκήσετε σε αυτή μια δίχως προηγούμενο ανελέητη ''κριτική'',να καταγγείλετε την ''οικονομική φρίκη'',από τη στιγμή,όμως,που το κάνετε στο όνομα της δημοκρατίας(του τύπου:(''Αυτή η κοινωνία που διατείνεται ότι είναι δημοκρατική πώς μπορεί να διαπράξει τούτο ή εκείνο;'')θα σας συγχωρέσουν.Γιατί,εντέλει επιχειρήσατε να κρίνετε αυτή την κοινωνία στο όνομα του εμβλήματός της,και άρα στο όνομα αυτής της ίδιας.Δεν έχετε λοιπόν εξέλθει από αυτήν,έχετε παραμείνει πολίτης της,και όπως αυτή διακηρύσσει,δεν είστε ένας βάρβαρος,θα σας ξανασυναντήσουμε στη δημοκρατικά προσδιορισμένη θέση σας,και σίγουρα,κατ'αρχάς,στις επόμενες εκλογές.

Υποστηρίζω,λοιπόν,το εξής:και μόνο για να προσεγγίσουμε την πραγματικότητα των κοινωνιών μας πρέπει,σαν μια a priori άσκηση,να καθαιρέσουμε το έμβλημά τους.Δε θα διαπιστώσουμε την αλήθεια του κόσμου μέσα στον οποίο ζούμε παρά μόνο αφήνοντας στην άκρη τη λέξη ''δημοκρατία'',παίρνοντας το ρίσκο να μην είμαστε δημοκράτες,και άρα,πράγματι,''όλοι'' να μας αντιμετωπίζουν με εχθρικό βλέμμα.Γιατί αυτό το ''όλοι'' για εμάς δε διατυπώνεται παρά μόνο με βάση το έμβλημα.Άρα ''όλοι'' σημαίνει ''δημοκράτες''.Είναι αυτό που θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε αξίωμα του εμβλήματος.

Εμείς όμως αναφερόμαστε στον κόσμο,και όχι σε ''όλο τον κόσμο''.Ο κόσμος,ακριβώς,όπως φαινομενικά υπάρχει δεν είναι εκείνος όλου του κόσμου.Γιατί οι δημοκράτες,άνθρωποι του εμβλήματος,άνθρωποι της Δύσης,κατέχουν μια δεσπόζουσα θέση,ενώ οι άλλοι ανήκουν σ'έναν άλλο κόσμο,ο οποίος,ως άλλος,δεν είναι στην κυριολεξία ένας κόσμος.Είναι απλώς μια επιβίωση,μια ζώνη για τους πολέμους,τις δυστυχίες,τα τείχη και τις χίμαιρες,Σε αυτό το είδος ''κόσμου'',ζώνης,περνάμε τον καιρό μας,ετοιμάζοντας τις βαλίτσες μας για να ξεφύγουμε από τη φρίκη ή για να αναχωρήσουμε,για πού;Για τον κόσμο των δημοκρατών,προφανώς,οι οποίοι επιδιώκουν να διευθύνουν τον κόσμο και έχουν ανάγκη άλλοι να εργάζονται γι'αυτούς.Αποκτούμε λοιπόν την εμπειρία ότι οι δημοκράτες,εγκατεστημένοι στην θαλπωρή του εμβλήματος τους,δε μας θέλουν στ'αλήθεια,δε μας αγαπούν.

Κατά βάθος υπάρχει μια πολιτική ενδογαμία:ένας δημοκράτης δεν αγαπά παρά ένα δημοκράτη.Για τους άλλους,τους προερχόμενους από πεινασμένες ή ανθρωποκτόνες ζώνες,μιλούν κατ'αρχάς για χαρτιά,σύνορα,στρατόπεδα συγκέντρωσης,αστυνομική επιτήρηση,άρνηση του δικαιώματος επανένωσης της οικογένειας στον ίδιο τόπο...Πρέπει να ''ενσωματωθούν''.Πού;Αναμφίβολα στη δημοκρατία.Προκειμένου να γίνεις αποδεκτός και,ίσως,μια μέρα,έπειτα από πολύ καιρό,να σε χαιρετούν,πρέπει να εκπαιδεύσεις τον εαυτό σου ώστε να γίνεις δημοκράτης,κι αυτό για πολύ καιρό,εργαζόμενος σκληρά,πριν διανοηθείς ότι μπορείς να έρθεις στον αληθινό κόσμο.Ανάμεσα σε δύο ριπές πολυβόλων,τρεις ανθρωπιστικές αποβάσεις αλεξιπτωτιστών,έναν λιμό και μια επιδημία μελετήστε το εγχειρίδιο που αφορά την ενσωμάτωσή σας,το βιβλίο του μικρού δημοκράτη,γιατί θα εξεταστείτε!Και τότε μια τρομερή δοκιμασία σας περιμένει!Το πέρασμα από τον ψευδή στον ''αληθινό'' κόσμο είναι ένα αδιέξοδο.Δημοκρατία,ναι,αλλά προορισμένη για τους δημοκράτες,έτσι δεν είναι;Παγκοσμιοποίηση του κόσμου,ασφαλώς,υπό την προυπόθεση ότι αυτοί που βρίσκονται εκτός του κόσμου θα αποδείξουν ότι αξίζουν επιτέλους να είναι εντός του.

Τελικά,από το γεγονός,ότι ο ''κόσμος'' των δημοκρατών δεν είναι καθόλου ο κόσμος ''όλου του κόσμου'' έπεται ότι η δημοκρατία,ως έμβλημα και φύλακας των τειχών μέσα στα οποία ο μικρόκοσμός της απολαμβάνει και πιστεύει ότι ζει,συσπειρώνει μια συντηρητική ολιγαρχία,της οποίας το έργο-συχνά είναι πολεμικού χαρακτήρα-συνίσταται στο να διατηρεί,σφετεριζόμενη την ονομασία ''κόσμος'',αυτό που δεν είναι παρά μόνο η επικράτεια της ζωώδους ζωής της.

Αφού αποκαθηλώσαμε λοιπόν το έμβλημα και εξετάσαμε επιστημονικά το ερώτημα για ποιά επικράτεια πρόκειται-την επικράτεια στην οποία δρουν και αναπαράγονται οι δημοκράτες-μπορούμε να επανέλθουμε στο σημαντικό ερώτημα:σε ποιους όρους οφείλει να υπακούει μια επικράτεια ώστε να μπορεί να παρουσιάζεται ως ψευδεπίγραφα ως κόσμος υπό το δημοκρατικό έμβλημα;

[...]Μπορούμε λοιπόν να ξαναδιαβάσουμε αυτό που συνιστά στην φιλοσοφία την πρώτη καθαίρεση του δημοκρατικού εμβλήματος,πιο συγκεκριμένα αυτό που αναφέρεται επί του θέματος VIII βιβλίο της Πολιτείας.Ο Πλάτωνας αποκαλεί ''δημοκρατία'' μια διευθύνουσα οργάνωση,ένα ορισμένο τύπο συγκρότησης(συντάγματος).Πολύ αργότερα ο Λένιν θα πει επίσης:η δημοκρατία δεν είναι παρά μια μορφή κράτους.Αλλά και για τους δύο αυτό που πρέπει να σκεφτούμε δεν είναι τόσο η αντικειμενικότητα αυτής της μορφής όσο η υποκειμενική της απήχηση.Η σκέψη οφείλει να μεταβεί από το δίκαιο στο έμβλημα,από τη δημοκρατία στο δημοκράτη.Η βλαπτική ισχύς του δημοκρατικού εμβλήματος συμπυκνώνεται στον υποκειμενικό τύπο που διαπλάθει και του οποίου,για να το πούμε με μια λέξη,ο εγωισμός,η επιθυμία της μικροαπόλαυσης,αποτελεί το κρίσιμο γνώρισμα.

[...].Βέβαια,η προσέγγιση του Πλάτωνα εμπεριέχει μια καθαρά αντενεργή πλευρά.Γιατί η πεποίθησή του είναι ότι η δημοκρατία δεν θα σώσει την ελληνική πόλη.Και πράγματι δε την έσωσε.Θα πούμε,λοιπόν,ότι η δημοκρατία δεν θα σώσει την περίφημη Δύση μας;Ναι,θα το πούμε,υπό τον όρο να προσθέσουμε ότι τότε επανερχόμαστε στο παλαιό δίλημμα:κομμουνισμός,μέσω οδών που πρέπει να επανεπινοήσουμε,ή βαρβαρότητα επανεπινοημένων φασισμών.Οι Έλληνες είχαν τους Μακεδόνες,έπειτα τους Ρωμαίους.Δουλεία πάντως,και όχι χειραφέτηση.

Ο Πλάτωνας,ως παλιός αριστοκράτης,στρέφεται προς μορφές που θεωρεί ότι προυπήρξαν(μια αριστοκρατία με φιλοσοφική επένδυση),αλλά τις οποίες στην πραγματικότητα επινοεί.Η αριστοκρατική του αντίδραση προτείνει ένα πολιτικό μύθο.Γνωρίζουμε διάφορες σύγχρονες παραλλαγές όπου η αντενεργός στάση ενδύεται το ένδυμα της νοσταλγίας.Η πιο εντυπωσιακή είναι η δημοκρατική(ρεπουμπλικανική)ειδωλολατρία,η οποία είναι τόσο διαδεδομένη στη μικροαστική μας διανόηση και όπου αποθεώνεται η επίκληση στις ''δημοκρατικές μας αξίες''.Από ποιο ''δημοκρατικό πολίτευμα'' τροφοδοτείται αυτή η επίκληση;Από εκείνο που δημιουργήθηκε με το σφαγιασμό των κομμουνάριων;Από εκείνο που ενδυναμώθηκε με τις αποικιοκρατικές κατακτήσεις;Εκείνο του Κλεμανσώ,ο οποίος τσάκισε τις απεργίες;Μήπως από εκείνο που τόσο καλά οργάνωσε τη σφαγή του '14-'18;Ή από εκείνο που παραχώρησε απόλυτη εξουσία στον Πεταίν;Αυτό το ''δημοκρατικό πολίτευμα'' πασών των αρετών  επινοήθηκε για τις ανάγκες της περίστασης:για να υπερασπιστεί το δημοκρατικό έμβλημα,το οποίο καθώς γνωρίζουμε ξεθωριάζει επικίνδυνα,όπως αντίστοιχα κάνει ο Πλάτωνας βασιζόμενος στους φύλακες-φιλοσόφους του όταν πιστεύει ότι κρατά αναπτεταμένη μια αριστοκρατική σημαία,που είναι όμως ήδη σαρακοφαγωμένη.Πρόκειται σαφώς για την απόδειξη ότι κάθε νοσταλγία είναι νοσταλγία για κάτι που δεν υπήρξε.

Ωστόσο,η πλατωνική κριτική της δημοκρατίας απέχει πολύ από το να είναι αποκλειστικά αντενεργός ή αριστοκρατική.Στοχεύει τόσο στην ουσία της πραγματικότητας που η δημοκρατία τυποποιεί στο επίπεδο του κράτους,όσο και στο υποκείμενο το οποίο συγκροτείται μέσα σ'ένα κόσμο κατ'αυτό ον τρόπο τυποποιημένο,το οποίο αποκαλεί ''δημοκρατικό άνθρωπο''.

Οι δύο θέσεις του Πλάτωνα είναι λοιπόν οι εξής:

1)Ο δημοκρατικός κόσμος δεν είναι στην πραγματικότητα ένας κόσμος

2)Το δημοκρατικό υποκείμενο δε συγκροτείται παρά μόνο σε σχέση με την απόλαυσή του.

Οι δύο αυτές θέσεις είναι,κατά τη γνώμη μου,πλήρως τεκμηριωμένες,και προτίθεμαι να τις αναπτύξω εδώ κατά κάποιο τρόπο.

Ως προς τι η δημοκρατία δεν επιτρέπει παρά μόνο ένα υποκείμενο της απόλαυσης;[...].Κατά βάθος η εκπαίδευση του δημοκρατικού υποκειμένου από την κυρίαρχη κοινωνική ζωή αρχίζει με την αυταπάτη ότι όλα είναι διαθέσιμα:''Να απολαμβάνεις χωρίς εμπόδια'',λέει ο αναρχικός του Μάη του 1968.''Ρούχα,παπούτσια Nike και το χόρτο μου'',λέει ο ψευτοεξεγερμένος των ''προαστίων''.Η ίδια όμως δημοκρατική ζωή τελειώνει μέσα στο λυκΕίναι αυτή η αφηρημένη ισότητα,υποταγμένη στην αριθμητική ποσότητα,όφως της συνείδησης ότι όλα είναι ισοδύναμα.,και άρα τίποτα δεν αξίζει,ει μη μόνον,κατ'αρχάς,το μέτρο κάθε δυνατής αξίας:το χρήμα,και στη συνέχεια ο μηχανισμός που προστατεύει την ιδιοκτησία του,μ'άλλα λόγια η αστυνομία,η δικαιοσύνη,οι φυλακές.Από την άσωτη απληστία που φαντάζεται ότι είναι ελευθερία ως τους προυπολογισμούς εξαθλίωσης και την αστυνομοκρατία,να πώς πορεύεται η εποχή μας.

[...]Από τη στιγμή που έχει τεθεί η ισοδυναμία κάθε πράγματος,έχουμε επιφάνειες,ερείσματα,απεριόριστες φαινομενικότητες,ωστόσο κανένας κόσμος δεν μπορεί να εμφανιστεί.Αυτή είναι πράγματι η σκέψη του Πλάτωνα όταν διακηρύσσει ότι η δημοκρατία είναι μια μορφή διακυβέρνησης ''ευχάριστης,αναρχικής και παράξενης,η οποία παρέχει ένα είδος ισότητας τόσο σε αυτό που είναι άνισο όσο και σε αυτό που είναι ίσο''.Η ευχαρίστηση είναι εκείνη την οποία βρίσκει η νεολαία και η οποία αφορά τις ικανοποιημένες επιθυμίες ή τις επιθυμίες που θεωρητικά μπορούν να ικανοποιηθούν.Η θεσπισμένη ισότητα ανάμεσα στο άνισο και στο ίσο δεν είναι για εμάς άλλη από τη νομισματική αρχή,το γενικό ισοδύναμο που παρεμποδίζει κάθε πρόσβαση σε πραγματικές διαφορές,στο ετερογενές ως τέτοιο,το υπόδειγμα του οποίου είναι το χάσμα ανάμεσα σε μια διαδικασία αλήθειας και στην ελευθερία των γνωμών.Είναι αυτή η αφηρημένη ισότητα,υποταγμένη στην αριθμητική ποσότητα,η οποία απαγορεύει τη συνεκτική συγκρότηση ενός κόσμου και επιβάλλει το βασίλειο αυτού που ο Πλάτωνας ονομάζει ''αναρχία''.Ένας κόσμος της καθολικής υποκαταστασιμότητας είναι ένας κόσμος χωρίς προσίδια λογική,κατά συνέπεια δεν είναι ένας κόσμος,αλλά μόνο ένα ''αναρχικό'' καθεστώς του φαίνεσθαι.

Αυτό που προσδιορίζει τον δημοκρατικό άνθρωπο,εκπαιδευμένο από αυτή τη αναρχία,είναι ότι υποκειμενοποιεί την αρχή της,εκείνη της υποκαταστασιμότητας κάθε πράγματος.Έχουμε,λοιπόν μια απρόσκοπτη κυκλοφορία των επιθυμιών,τα αντικείμενα στα οποία οι επιθυμίες αυτές προσκολλώνται και τις σύντομες απολαύσεις που αντλούμε από αυτά τα αντικείμενα.Μέσα σε αυτήν ακριβώς την κυκλοφορία συγκροτείται το υποκείμενο.Είδαμε ότι,φτάνοντας σε μια ορισμένη ηλικία,αποδέχεται,στο όνομα της πρωτοκαθεδρίας της κυκλοφορίας(του ''εκσυγχρονισμού''),μια ορισμένη απροσδιοριστία των αντικειμένων.Δε βλέπει πλέον παρά το σύμβολο της κυκλοφορίας,το χρήμα ως τέτοιο.Ωστόσο,μόνο το πρωταρχικό πάθος,εκείνο που προσκολλάται στο δυνητικό άπειρο των απολαύσεων,μπορεί να ζωογονήσει την κυκλοφορία.Απ'όπου προκύπτει ότι,εάν η φρόνηση της κυκλοφορίας διακρίνει τους γέρους-οι οποίοι έχουν καταλάβει ότι η ουσία των πάντων είναι η νομισματική μηδαμινότητα-,η ζωογονημένη ύπαρξή της,η αδιάκοπη συνέχισή της,απαιτεί από τη νεολαία να είναι ένας προνομιακός πρωταγωνιστής.Ο δημοκρατικός άνθρωπος ενοφθαλμίζει ένα φιλάργυρο γέρο σε ένα άπληστο έφηβο.Ο έφηβος κινεί τη μηχανή και ο γέρος εισπράττει τα κέρδη.

Ο Πλάτωνας αντιλαμβάνεται στην εντέλεια ότι,σε τελική ανάλυση,ο δημοκρατικός ψευδόκοσμος υποχρεώνεται να λατρεύει σαν είδωλο τη νεολαία και ταυτόχρονα να είναι δύσπιστος έναντι στον υπέρμετρο ενθουσιασμό της.Υπάρχει κάτι στο δημοκρατικό στοιχείο που είναι ουσιωδώς νεανικό,κάτι που ανήκει σε ένα καθολικό παλιμπαιδισμό.Όπως γράφει ο Πλάτωνας,σε ένα τέτοιο ψευδόκοσμο ''οι γέροι υποκύπτουν στους τρόπους των νέων από φόβο μήπως τους περάσουν για βαρετούς και δεσποτικούς''.Για να καρπωθεί τα κέρδη του κυνικού σκεπτικισμού του ο γερο-δημοκράτης οφείλει και αυτός να μεταμφιεστεί σε μαχητικό νέο,οφείλει να απαιτεί κάθε μέρα όλο και περισσότερο ''εκσυγχρονισμό'',''αλλαγή'',''ταχύτητα'',''ρευστότητα''.Παράδειγμά του είναι ο ακούραστος και εκατομμυριούχος γερο-ροκάς που συνεχίζει,όσο εξουθενωμένος και ρυτιδιασμένος και αν είναι,να τσιρίζει στο μικρόφωνο συστρέφοντας το γηραλέο κορμί του.

Τι γίνεται με τη συλλογική ζωή όταν έμβλημά της είναι η αιώνια νεότητα,όταν η έννοια της ηλικίας έχει εξαφανιστεί;Αναμφίβολα υπάρχουν δύο δυνατότητες.Απουσία ενός αληθινού(καπιταλιστικού...)επιπέδου νομισματικής κυκλοφορίας,αυτή η φιγούρα είναι τρομοκρατική,γιατί προσδίδει απεριόριστη αξία στη βιαιότητα και στην ασυνειδησία των εφήβων.Έχουμε δει τις τρομακτικές συνέπειες της επαναστατικής εκδοχής αυτού του ακατέργαστου ''νεοτισμού'' στην περίπτωση των ερυθροφρουρών της Πολιτιστικής Επανάστασης και των Ερυθρών Χμερ.Η απο-ιδεολογικοποιημένη εκδοχή της είναι ένοπλες συμμορίες εφήβων,χειραγωγούμενες από εξωτερικές δυνάμεις ή πολεμικούς αρχηγούς,οι οποίες σπέρνουν τον τρόμο σε πολλές αφρικανικές περιοχές.Πρόκειται εν προκειμένω για τα εφιαλτικά όρια του εφηβικού δημοκρατισμού,αποσυνδεδεμένου από τη νομισματική κυκλοφορία των πραγμάτων,με εξαίρεση την κυκλοφορία των φονικών όπλων που τους παρέχονται εν αφθονία.Τι συμβαίνει,όμως σε εμάς;Σ'εμάς η πρωττοκαθεδρία της νεολαίας επιβάλλει τη διασκέδαση ως κοινωνικό νόμο.''Διασκεδάστε'' είναι το αξίωμα για όλους.Αποτελεί υποχρέωση ακόμη και γι'αυτούς που δεν έχουν διόλου τα μέσα για να διασκεδάσουν.Εξ ου και η τεράστια βλακεία των σύγχρονων δημοκρατικών κοινωνιών.

Σε κάθε περίπτωση ο Πλάτωνας μας επιτρέπει να σκεφτούμε τις κοινωνίες μας ως συνύφανση τριών μοτίβων:της απουσίας του κόσμου,του δημοκρατικού εμβλήματος ως υποκειμενικότητας υποδουλωμένης στην κυκλοφορία,και της επιταγής για απόλαυση ως γνωρίσματος καθολικής εφηβείας.Η θέση του είναι ότι αυτός ο συνδυασμός εκθέτει μοιραία την κοινωνία που ξεδιπλώνεται εντός αυτού του πλαισίου σε μια ολική καταστροφή,γιατί δεν είναι σε θέση να οργανώσει μια πειθαρχία του χρόνου.

Η περίφημη περιγραφή της υπαρξιακής αναρχίας των ικανοποιημένων δημοκρατών που δίνει ο Πλάτωνας παρουσιάζεται κατ'αρχάς,σαν ένα είδος ειρωνικού εγκωμίου αυτού που ο Σωκράτης θα αποκαλέσει λίγο πιο κάτω ''τόσο ωραίο και τόσο νεανικό τρόπο διακυβέρνησης'':

''O δημοκρατικός άνθρωπος δε ζει παρά μόνο στο καθαρό παρόν,καθιστώντας νόμο μόνο την επιθυμία που παρέρχεται.Σήμερα το πρόγραμμά του περιλαμβάνει λουκούλλειο γεύμα συνοδευμένο με κρασοκατάνυξη,αύριο θα αφοσιωθεί αποκλειστικά στο Βούδα,στην ασκητική νηστεία,στο καθαρό νερό και στην αειφόρο ανάπτυξη.Τη Δευτέρα θα ξαναβρεί τη φόρμα του ποδηλατώντας για ώρες πάνω σε ένα ποδήλατο δωματίου,την Τρίτη κοιμάται όλη μέρα,μετά καπνίζει και κάνει μεγάλο φαγοπότι,την Τετάρτη δηλώνει πως θα διαβάσει φιλοσοφία,αλλά τελικά δεν κάνει τίποτα.Την Πέμπτη,την ώρα του μεσημεριανού φαγητού,εξάπτεται για την πολιτική,οργισμένος ξεσπά ενάντια στη γνώμη του γείτονά του και καταγγέλει με τον ίδιο μανιασμένο ενθουσιασμό την κοινωνία της κατανάλωσης και του θεάματος.Το βράδυ θα πάει σινεμά για να δει μια μεγάλη μεσαιωνική πατάτα.Επιστρέφει στο σπίτι να κοιμηθεί και ονειρεύεται ότι λαμβάνει μέρος στο ένοπλο κίνημα απελευθέρωσης των υποδουλομένων λαών.Την επόμενη κακόκεφος πάει στη δουλειά του και μάταια προσπαθεί να γοητεύσει τη γραμματέα του διπλανού γρααφείου.Ορκίζεται ότι θα στραφεί προς τις μπίζνες!Αυτός θα τσεπώσει τα κέρδη από τα ακίνητα!Είναι όμως σαββατοκύριακο,περίοδος κρίσης,όλα αυτά θα τα δούμε την επόμενη βδομάδα.Να μια ζωή,όπως και να'χει!Χωρίς τάξη,χωρίς ιδέες,μπορούμε όμως να την πούμε ευχάριστη,ευτυχισμένη και,κυρίως,τόσο ελεύθερη όσο και ασήμαντη.Το να πληρώσουμε την ελευθερία στην τιμή της ασημαντότητας,αυτό δεν κοστίζει πολύ.''(σημ:το άνωθεν απόσπασμα αποτελεί εκδοχή της πλατωνικής Πολιτείας από τον Μπαντιού,που κυκλοφόρησε το 2012 από τις εκδόσεις Fayard με τίτλο ''Η Πολιτεία του Πλάτωνα''(La Republique de Platon)

Η θέση του Πλάτωνα είναι ότι αργά ή γρήγορα αυτός ο τρόπος ύπαρξης-ουσία του οποίου είναι η απειθαρχία του χρόνου-και κρατική μορφή που αντιστοιχεί σ'αυτόν-η αντιπροσωπευτική δημοκρατία-κάνουν να επέλθει,με τρόπο ορατό,η δεσποτική τους ουσία,δηλαδή,η βασιλεία του δεσποτισμού της ενόρμησης του θανάτου,ως πραγματικό περιεχόμενο αυτού που ονομάζεται ''ωραίο και νεανικό''.Γι'αυτό η δημοκρατική ευχαρίστηση τελειώνει γι'αυτόν μέσα στον πραγματικό εφιάλτη της τυραννίας.Ο Πλάτωνας προτείνει λοιπόν τη θέση ότι υπάρχει μια συνάφεια μεταξύ δημοκρατίας και μηδενισμού από τη στιγμή που αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα του κόσμου και το πρόβλημα του χρόνου.Γιατί ο δημοκρατικός μη κόσμος είναι μια χρονική φυγή.Ο χρόνος ως κατανάλωση είναι ταυτόχρονα και ο χρόνος ως ανάλωση.

Έτσι,έμβλημα του σύγχρονου κόσμου είναι η δημοκρατία,και η νεολαία είναι το έμβλημα αυτού του εμβλήματος,γιατί συμβολίζει ένα χρόνο υπό ασυγκράτητη διαρροή.Αυτή η νεολαία δεν έχει προφανώς καμιά υποστασιακή ύπαρξη,είναι ένα κατασκευασμένο ομοίωμα,προιόν της δημοκρατίας.Μια τέτοια κατασκευή όμως απαιτεί σώματα.Και αυτά τα σώματα κατασκευάζονται γύρω από τρία χαρακτηριστικά:την αμεσότητα(δεν υπάρχει παρά μόνο η διασκέδαση),τη μόδα(διαδοχή υποκαταστάσιμων προιόντων)και την επιτόπια κίνηση(''κουνηθείτε'').

Το να μην είναι κανείς δημοκράτης σημαίνει,άραγε,ότι γίνεται ή ξαναγίνεται γέρος;Όχι,βέβαια,το έχω πει,οι γέροι επαγρυπνούν και εισπράττουν.Αυτό που πρέπει να πούμε είναι το εξής:αν η δημοκρατία είναι η νομισματική αφαίρεση ως οργάνωση της ενόρμησης του θανάτου,τότε το αντίθετό της δεν είναι με κανένα τρόπο ο δεσποτισμός ή ο ''ολοκληρωτισμός''.Το αντίθετό της είναι αυτό που θέλει να αποσπάσει τη συλλογική ύπαρξη από την επήρεια αυτής της οργάνωσης.Αρνητικά,αυτό σημαίνει ότι η τάξη της κυκλοφορίας δεν πρέπει να είναι πλέον αυτή του νομίσματος, ούτε η τάξη της συσσώρευσης αυτή του Κεφαλαίου.Θα αρνηθούμε λοιπόν απολύτως να εμπιστευτούμε το γίγνεσθαι των πραγμάτων στην ατομική ιδιοκτησία.Θετικά,αυτό σημαίνει ότι η πολιτική,με την έννοια του υποκειμενικού ελέγχου-της ενότητας σκέψης και πρακτικής-του γίγνεσθαι των λαών,θα έχει,όπως η επιστήμη και η τέχνη,αξία από μόνη της,σύμφωνα με τους άχρονες κανόνες που είναι οι δικοί της.Θα αρνηθούμε λοιπόν να την υπαγάγουμε στην εξουσία και στο κράτος.Στους κόλπους του συνασπισμένου και ενεργού λαού,η πολιτική οργανώνει,θα οργανώνει,τον μαρασμό του κράτους και των νόμων του.

Τα δύο αυτά μοτίβα ο Πλάτωνας τα είδε με σαφήνεια,αν και,στα όρια της δικής του εποχής,τα περιόρισε σ'αυτό που αποκαλεί ζωή των ''φυλάκων'' της πόλης,τοποθετώντας όλους τους άλλους σε σταθερές παραγωγικές θέσεις.Οι φύλακες δεν κατέχουν τίποτα,σ'αυτούς βασιλεύει το ''κοινόν'' και η μοιρασιά,και η εξουσία τους δεν είναι παρά μόνο αυτή της Ιδέας,γιατί η πόλη δεν έχει νόμους.

Θα γενικεύσουμε αυτούς τους κανόνες που ο Πλάτωνας κρατά για τη φιλοσοφημένη αριστοκρατία του,ώστε να συμπεριλάβουν την ύπαρξη όλων των ανθρώπων.Ή,μάλλον όπως ο Αντουάν Βιτέζ,αναφερόμενος στο θέατρο και στην τέχνη,μιλούσε για την κλίση τους να είναι ''ελιτίστικες για όλους'',εμείς θα μιλήσουμε για έναν ''αριστοκρατισμό για όλους''.Αλλά ο αριστοκρατισμός για όλους είναι ο ύψιστος ορισμός του κομμουνισμού.Και γνωρίζουμε ότι για τους εργάτες επαναστάτες του 19ου αι ο Πλάτωνας ήταν,κατ'αρχάς,η πρώτη φιλοσοφική μορφή του κομμουνισμού.

Εάν με το αντίθετο μιας θεωρίας εννοούμε όχι τη γελοιογραφική της αντιστροφή αλλά τη δημιουργική κατάφαση που καθιστά μάταιο όλο τον εξοπλισμό της,τότε καταλαβαίνουμε το εξής:το αντίθετο της δημοκρατίας,του καπιταλο-κοινοβουλευτισμού δεν είναι ο ολοκληρωτισμός,δεν είναι η δικτατορία.Είναι ο κομμουνισμός,ο οποίος,για να μιλήσουμε σαν τον Χέγκελ,απορροφά και υπερβαίνει τον φορμαλισμό των περιορισμένων δημοκρατιών.

Στο τέλος της άσκησης η οποία,αναστέλλοντας κάθε κύρος της λέξης ''δημοκρατία'',μας επιτρέπει να κατανοήσουμε την πλατωνική κριτική,μπορούμε εντέλει να την αποκαταστήσουμε σύμφωνα με το πρωταρχικό της νόημα:η ύπαρξη των λαών,θεωρούμενη ως εξουσία πάνω στον ίδιο τον εαυτό τους.Η εμμενής στον λαό πολιτική,ως ανοιχτή διαδικασία μαρασμού του κράτους.Βλέπουμε λοιπόν σαφώς ότι δεν έχουμε καμιά πιθανότητα να παραμείνουμε αληθινοί δημοκράτες,και άρα ομοιογενείς προς την ιστορική ζωή των λαών,παρά μόνο στο βαθμό που θα ξαναγίνουμε,μέσα από μορφές που σήμερα επινοούνται με αργούς ρυθμούς,κομμουνιστές.